در دهههای اخیر مشکالت محیط زیستی ناشی از فعالیتهای انسانی، بهعنوان یک چالش جدی برای توسعه پایدار جهانی مطرح شدهاند. یکی از مفاهیم کلیدی در این زمینه، ردپای بومشناختی است که بهمیزان مصرف منابع طبیعی توسط جامعه انسانی اشاره دارد و در مقایسه با مفهوم ظرفیت زیستی که نشاندهندۀ توانایی زمین برای تأمین نیازهای انسانی و جذب پسماندها است، کمبود بومشناختی منطقه را مورد ارزیابی قرار میدهد. پژوهش حاضر، به تحلیل تولیدات بیولوژیکی بهمنظور محاسبه میزان بار و فشار وارده بر طبیعت در اثر بهرهبرداری انسان و میزان ظرفیت زیستکره جهت ارائه زمین مورد نیاز برای جذب کربن، مصارف انرژی، حملونقل و... پرداخته است. در این پژوهش برای تجزیهوتحلیل دادهها از روش ردپای اکولوژیک با واحد اندازهگیری هکتار جهانی )gha )استفاده شده و کمبود بومشناختی شهرستانهای استان مازندران برآورد شده است. نتایج نشان میدهد سرانه کمبود بومشناختی کل استان در سال ،0411 برای هر مازندرانی -1/41 درصد هکتار جهانی است. این مه م بیانگر عدم تعادل میان فعالیتهای اقتصادی و حفظ محیط زیست و همچنین مصرف بیش ازحد منابع طبیعی است. قائمشهر با بیشترین سرانه کمبود بومشناختی )-0/13 هکتار جهانی( ناپایدارترین شهرستان و گلوگاه با بیشترین سرانه مازاد بومشناختی )1/44 هکتار جهانی( پایدارترین شهرستان استان هستند. پژوهش حاضر میتواند پایهای برای تصمیمگیران و مسئوالن جهت اتخاذ تدابیر مناسب و تصمیمگیریهای آگاهانه برای حفظ محیط زیست باشد و توسعه پایدار مناطق را ایجاد کند.
