فضای باز یا منفی یکی از اجزای اصلی در کلیه ی بناهای مذهبی در طول تاریخ به شمار می آمده است. در معماری اسلامی نیز شاهد وقوع چنین فضاهایی هستیم، چنانکه سنت استفاده از حیاط از زمان احداث مساجد پیامبر تا اکنون ادامه داشته است. سیر تحول حیاط در مساجد را میتوان از دیدگاههای متفاوتی مورد بررسی قرار داد اما آنچه که این فضاها را در دو دسته ی اصلی تقسیم بندی میکند درونگرایی و برونگرایی آنها میباشد. حال آنکه کدام یک از انواع آنها بیشتر مورد قبول نمازگزاران بوده و احساس معنوی آنها را تقویت میکند، موضوعی است که در این نوشتار به آن پردا خته میشود. در این راستا ابتدا به بررسی حیاط و مشتقات آن در مساجد پرداخته میشود. سپس با ذکر مستندات تااریخی و فقهی سعی در اثبات وجود یا عدم وجود حیاط به عنوان عنصر اصلی و مرکزی در مساجد و سایر اجزا موجود در آن می- شود. به همین منظور هدف پژوهش حاضر درک میزان رضایت افراد از دو نوع مساجد با حیاط مرکزی و بدون حیاط مرکزی می باشد. نتایج تحقیقات حاکی از آن بوده است که حیاط به عنوان جز جدایی ناپذیر در مساجد همواره مطرح بوده است و وجود حیاط در مساجد بیشتر در ایجاد حس معنوی در نمازگزاران موثر بوده است. روش پژوهش توصیفی، تحلیلی و همبستگی است که شامل تحقیقات کتابخانه ای میباشد
