گذشتگان ما به طبیعت و حفظ پاکی و قداست آن توجه زیادی داشتند. عناصر چهارگانه (آب، باد، خاک و آتش) از قدیم در باور ایرانیان جایگاه ویژه ای داشته اند و در حقیقت ایرانیان جهان مادی را متشکل از این چهار عنصر می دانسته اند و تجلی این باور در زندگی و معماری مردم به چشم می خورد. این عناصر مصداق طبیعت هستند و طبیعت با زندگی ایرانیان و مسلمانان تلفیق شده است. هر بستری و مکانی از عالم طبیعت می تواند قرارگاه ایجاد بنایی باشد و به عبارتی هر زمینی، بستری برای ایجاد معماری است. بی شک یکی از عواملی که در به وجود آمدن بناهای معماری حاوی ارزش؛ نقش مهمی را ایفا می کند امکانات بسترهای طبیعی است و همچنین موجودات عالم از عناصر اربعه، چهار عنصر آب و باد و خاک و آتش (نور) ترکیب یافته اند لذا بیان رابطه و نقش هر کدام در طبیعت حائز اهمیت است.. در این پژوهش به نحوه بهره برداری از عناصر اربعه در معماری اسلامی گذشته و مقایسه آن با معماری معاصر در راستای فناوری معماری می پردازیم و در این راستا به بررسی چگونگی استفاده از عناصر اربعه در معماری یک فضای مسکونی پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که، آنچه که از تحلیل عناصر اربعه و نمودهای آن در معماری گذشته و معاصر در راستای فناوری معماری استنباط می شود بیانگر این نکته هستند که این عناصر نه تنها در دوران باستان به واسطه ی اعتقاد اندیشمندان آن دوران به ترکیب این عناصر و شکل گیری هستی از آن، از جایگاه بالایی برخوردار بوده، در بینش اسلامی نیز تکوین عالم مادی نتیجه ی ترکیب عناصر چهارگانه مطرح شده است.
