ترجمه، از جریانهای نوظهوری است که با پیدایش نخستین گرایشهای جدید اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در ایران عصر قاجار بوجود آمده ونقش بسزایی در پیدایش اندیشههای نوین دوره جدید پس از مشروطه داشته است. یکی از پیشروان این عرصه، میرزا یوسف اعتصامی، معروف به اعتصامالملک است؛ او از جمله روشنفکران و اندیشمندان عصر قاجار محسوب میگردد که با فعالیتهای گستردهاش در این زمینه، نقشبرجستهای در پیوند و همسانی جریانمندی ادبیات ایران و جهان ایفا نموده، وانگهی آثار ارزندهای را بخصوص در حوزههای گوناگون نظم و نثر جدید و نوگرایهای مضمونی و ساختاری ادبیات معاصر عرضه داشتهاست. نظر به اینکه درخور نقش و میزان تأثیرگذاری این متفکّر و مترجم نوگرا در ادبیات معاصر ایران پژوهشی صورت نگرفته، پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا به معرّفی اعتصامالملک و آثار گوناگون وی پرداخته، سپس با بررسی شیوه نگارش، مضامین و نوآوریهایش، پیشگامی او را در زمینههای مختلف رویکرد جدید ادبی نشان میدهد.
