شاهنشاهنامۀ صبا به عنوان نخستین منبع تاریخی ادبی درباره جنگ های ایران و روس، از جمله آثاری است که ارتباط تنگاتنـگ میان درک متن و بافت تاریخی آن را نشان میدهد؛ به گونه ای که شناخت دقیق تاریخ سرودن ایـن منظومـه ــ کـه در گـرو تخمین دقیقی از زمان تولد شاعر است ـ در درک درست رخدادهای نقل شده در اثر، نقش مهمی دارند. همچنین اهمیـت یـک منبع دست اول تاریخی مانند شاهنشاهنامه، در فاصلۀ زمانی روایت حوادث با وقوع آن حوادث اسـت. بـه رغـم اهمیـت صـبا و شاهنشاهنامه، جزئیات مهمی از زندگی شخصی و ادبی فتحعلی خان صبای کاشانی، ملکالشعرای دربار فتحعلی شاه، مشخص نیست. از جمله نکات تاریخی مغفول یا مغلوط درباره زندگی صبا، تاریخ تولد و سرودن مهـمتـرین منظومـۀ او، شاهنشـاهنامه، است. در شرایطی که هیچ منبع دست اولی در باب تاریخ های مذکور سخن نگفته اسـت، منـابع بعـدی ناچـار بـه تخمـین ایـن تاریخ ها شدهاند و متأسفانه در تخمین زمان، اشتباه کردهاند. در پژوهش حاضر، از روش گردآوری مطالب به شـیوه کتابخانـهای استفاده شده است. مطالب جمعآوری شده از منابع مکتوب، با داده های دیگـر مقایسـه و تحلیـل شـده انـد. در نتیجـه، صـبا در 1176ق. به دنیا آمده، منظومۀ شاهنشاهنامه را در بازه زمانی 1221 تا 1225ق. نوشته و احتمالاً از سال 1226 تـا 1229ق. نیـز مشغول سرودن خداوندنامه بوده است. بنابراین شاهنشاهنامه نخستین متن موجود دربـاره جنـگ هـای دور اول ایـران و روس است. این منظومه تنها منبعی است که به صورت همزمان، وقایع را گزارش کرده است.
