رضا اسماعیلی

فرسایش و انتقال رسوب از جمله فرایندهای هیدرودینامیکی مهمی است که بسیاری از سیستمهای هیدرولیکی نظیر حوضههای آبریز، رودخانهها، سواحل و بنادر، سدها، پلها، جادهها، کشتزارها و تأسیسات عمرانی را متأثر میسازد. رودخانۀ واز یکی از رودخانههای مهم دامنۀ شمالی البرز در استان مازندران است. هدف این پژوهش، بررسی وضعیت پایداری کنارۀ رودخانۀ واز با استفاده از مدل BANCSکه شامل دو شاخص NBSو BEHIاست. برای برآورد میزان فرسایش کنارهای در رودخانۀ واز، بازۀ 3 کیلومتری انتخاب شد. سپس، با انتخاب 8مقطع عرضی با استفاده از برداشت میدانی و نقشهبرداری پارامترهای ارتفاع کناره، زاویۀ کناره، ارتفاع کناره، عرض دبی لبالبی، عمق متوسط در دبی لبالبی، بیشترین عمق متوسط کناره در دبی لبالبی، شعاع انحنا و جنس مواد کناره در دو شاخص مورد نظر اندازهگیری شد. با توجه به نتایج بهدستآمده برای هر یک از مقاطع در دو شاخص خطر فرسایش کناره و تنش برشی نزدیک کناره و مقایسۀ آنها با مشاهدات میدانی کنارههای با خطر فرسایش کنارهای بیشتر و کنارههای پایدارتر مشخص شد. مقایسۀ نتایج از این دو شاخص با مشاهدات میدانی نشان داد مدل BEHIنسبت به مدل NBSبرای رودخانۀ واز کارآمدتر است. با توجه به نتایج شاخص BEHIمیزان خطر فرسایش کناره 8مقطع و در هر دو کناره وجود دارد، به طوری که در کنارۀ چپ مقاطع 5 ،3و 6و کنارۀ راست مقاطع 4 ،1و 7میزان فرسایش زیاد بوده است و در کنارۀ راست مقاطع 3 ،2و 6و کنارۀ مقاطع 1و 6فرسایش کم بوده و در سایر کنارهها فرسایش متوسط بوده است