با اعلام موجودیت تاجیکستان به‌عنوان کشور نوظهور پارسی‌زبان در آسیای مرکزی، ایران نخستین کشوری بود که در سال 1991 در شناسایی تاجیکستان و گشودن سفارت در شهر دوشنبه همت گماشت. ایران و تاجیکستان از جمله های کشورهایی هستند که علاوه بر پیوندهای ژئوپلیتیکی بلحاظ فرهنگی نیز ارتباط وثیق و گسترده ای دارند. اما در سال های های اخیر مناسبات آن ها دسخوش چالش های جدی گردید که علاوه بر روابط سیاسی، روابط فرهنگی دو کشور نیز با سردی مواجه شده است که امری بی سابقه ای در تاریخ دو کشور محسوب می گردد. با توجه به این موضوع، سوال اصلی پژوهش بر این مبنا شکل گرفته است که چالش و فرصت های توسعه روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان کدامند؟ پژوهش حاضر این فرضیه را مطرح می کند که مسائل و اختلافات سیاسی دوجانبه و نفوذ قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در تاجیکستان مهم ترین موانع در توسعه مناسبات فرهنگی ایران و تاجیکستان است. با این وجود، دو کشور از ظرفیت ها و پتانسل های فرهنگی و تمدنی مشترک بسیار بالایی برخوردارند که می تواند زمینه های همگرایی و همکاری مختلف بین آن ها را فراهم سازد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی- تحلیلی است و از رهیافت سازه انگاری برای تبیین و تحلیل موضوع استفاده می گردد.
