جغرافیای ازدواج، به مطالعه رفتار و الگوهای عمومی ازدواج و نظام خانواده و تغییرهای فضایی - زمانی آن می پردازد. هدف از این پژوهش تحلیل فضایی پراکنش نماگرهای وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی میباشد. در جمعآوری اطلاعات از روش کتابخانهای و اسنادی استفاده شده و شاخصهای مقاله بر اساس دادههای خام سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 محاسبه شده است. بهمنظور بررسی ویژگیهای فضایی وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران، از شاخصهای درصد افراد دارای همسر، درصد افراد بیهمسر بر اثر فوت، درصد افراد بیهمسر بر اثر طلاق و درصد افراد هرگز ازدواج نکرده استفاده شده است. برای تحلیل فضایی شاخصهای وضعیت زناشویی از روشهای لکه های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرمافزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج روش لکههای داغ نشان میدهد، تمرکز افراد متأهل در نواحی شمالی به مراتب بیشتر از نواحی جنوبی کشور است، ولی تمرکز افراد هرگز ازدواج نکرده، در نیمه جنوبی کشور بهویژه جنوب شرق، جنوب غرب و غرب کشور از مقادیر بیشتری برخوردار بوده و خوشه فضایی قویتری تشکیل داده است. همچنین تمرکز افراد بیهمسر بر اثر فوت در نواحی شمال غرب، شمال شرق، مرکز و غرب و تمرکز افراد بیهمسر بر اثر طلاق در شمال و شمال شرق کشور بیشتر از سایر نواحی کشور بوده است. در مجموع 8/63 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر کشور دارای همسر (متأهل)، 1/4 درصد بی همسر بر اثر فوت (بیوه) ، 7/1 درصد بی همسر بر اثر طلاق (مطلّقه) و 3/30 درصد هرگز ازدواج نکرده اند.
