مهدی رمضان زاده لسبویی

گردشگری اثرات مثبت و منفی زیادی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی و زیست‌محیطی به همراه دارد. امروزه ساحل مقصد بسیاری از گردشگران بوده و به دلیل تقاضای بالای اجتماعی، این مناطق پیوسته در معرض تخریب قرار دارند. یکی از عوامل مؤثر جهت پیشگیری از این مسئله، رفتار زیست‌محیطی افراد است. رفتار زیست‌محیطی ساکنان مقصد ساحلی به شدت متأثر از فعالیت‌های گردشگری است، زیرا اثرات مخرب آن را بهتر درک می‌کنند. این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر بر رفتار مسئولانه زیست‌محیطی ساکنان شهر ساحلی بابلسر می‌پردازد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی - تحلیلی است که به منظور انجام آن 308 نفر از ساکنان بابلسر به عنوان نمونه آماری از طریق جدول مورگان انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق‌ساخته بود که روایی و پایایی آن از طریق نرم‌افزار SMARTPLS3 بررسی شد. یافته‌ها نشان داد که منفعت درک‌شده با سطح معناداری 154/0 بر رعایت رفتار مسئولانه زیست‌محیطی هیچ تأثیری ندارد، اما بر ارتقای رفتار مسئولانه زیست‌محیطی با سطح معناداری 011/0 تأثیر دارد. همچنین، هزینه درک‌شده با سطح معناداری 123/0 بر ارتقاء رفتار مسئولانه زیست‌محیطی و نیز با سطح معناداری 719/0 بر رعایت رفتار مسئولانه زیست‌محیطی هیچ تأثیری ندارد. وابستگی به مکان هم بر منفعت درک‌شده با سطح معناداری 000/0 و هم بر هزینه درک‌شده با سطح معناداری 001/0 تأثیر دارد. به علاوه، وابستگی به مکان بر رعایت رفتار مسئولانه زیست‌محیطی با سطح معناداری 027/0 تأثیرگذار بوده و بالعکس با سطح معناداری 411/0 هیچ تأثیری بر ارتقای این رفتار ندارد. همچنین، هویت مکان با سطح معناداری 003/0 بر ارتقای رفتار مسئولانه زیست‌محیطی تأثیر داشته و بالعکس با سطح معناداری 135/0 هیچ تأثیری بر رعایت این رفتار ندارد. هویت مکان از طریق وابستگی به مکان بر رعایت رفتار مسئولانه زیست‌محیطی با سطح معناداری 028/0 تأثیرگذار است. به‌علاوه، وابستگی به مکان از طریق منفعت درک‌شده بر ارتقای رفتار مسئولانه زیست‌محیطی با سطح معناداری 037/0 تأثیرگذار است. در نهایت نتایج نشان داد که تحصیلات، زادگاه اصلی، مدت زمان اقامت، سن و مشارکت اقتصادی فعلی و گذشته افراد باعث ایجاد ادراکات مختلف در آن‌ها می‌شود.