چکیده شناسایی و اولویت سنجی مرکزیت (سیاسی) سکونتگاه های قلعه ای دوره قاجار منطقه سیستان نیاز به بررسی عوامل محیطی تأثیرگذار (طبیعی و انسانی) با استفاده از روش ها، تکنیک ها و مدل های متناسب دارد، ازاین رو هدف مقاله حاضر، بررسی و اولویت سنجی معیارها و شاخص های موجود، برای تعیین مرکزیت سکونتگاه های مذکور (9 مورد) با استفاده از مدل «فرآیند تحلیل شبکه» (ANP) است. در این راستا، سؤال پژوهش این گونه طرح می شود؛ که کدام سکونتگاه قلعه ای در دوره قاجار، نقش مرکزیت سیاسی، بیشتری در سیستان داشته است؟ روش تحقیق توصیفی_تحلیلی و تاریخی_تطبیقی و مبتنی بر مطالعات اسنادی (کتابخانه ای) و بررسی های میدانی است. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای ArcGIS و Super Decisions استفاده شد. نتایج نشان می دهد؛ بیشترین امتیاز اولویت سنجی در کل سکونتگاه های قلعه ای مربوط به گزینه «سکوهه» با امتیاز (0.233) است، از معیارهای «عوامل محیط طبیعی» با رتبه اول در گزینه «شیب نسبی در برابر سیلاب» (0.388) و کسب رتبه دوم از گزینه «دسترسی به شبکه هیدروگرافی هیرمند» (0.217) درواقع در این گروه معیاری، بیشترین امتیاز را کسب نموده است، همچنین از معیارهای «عوامل محیط انسانی» با کسب امتیاز اول در گزینه «وسعت سکونتگاه قلعه ای» (0.473) در جایگاه برتر قرار گرفته است.
