باغ های ایرانی به عنوان یکی از مصادیق بارز هنر، علم و ذوق ایرانی،همواره مورد توجه مردم نیز بوده اند. در سرزمین پهناور ایران، باغ هایی وجود دارد که از نقطه نظر هنر و معماری، نمونه های باارزشی تلقی شده و باعث ترویج هنر باغ سازی ایرانی در دیگر سرزمینهای اسلامی به ویژه سرزمین گوکانیان هند شده اند. گونه ای از هنر باغ سازی و باغ های ایرانی را در شهر بیرجند می توان مشاهده کرد. آغاز توسعه و شکوفایی شهر به دوره صفویه بر می گردد و با آغاز حکمرانی خاندان علم به تدریج مرکزیت قهستان از قاینات به بیرجند منتقل و از آن زمان به تدریج بر توسعه شهر بیرجند افزوده شد. با بررسی و مطالعه در تاریخ سیاسی دوره قاجار و حکام محلی این منطقه ،نتیجه می گیریم که اوج ساخت و سازه های معماری منطقه در دوران شوکت الملک دوم که همزمان با اواخر دوره مظفرالدین شاه و عصر مشروطیت بوده، رخ داده است . از جمله این ساخت و سازها، باغهای تاریخی شهر بیرجند است. در این پژوهش سعی بر آن است تا ضمن بررسی علل و عوامل موثر در شکل گیری باغ های بیرجند، اجزای معماری و تزئینات وابسته به آنها نیز مورد تحلیل قرار گیرند. بررسی ویژگی هاو شاخصه های باغ های بیرجند نشان می د هد که در این نقطه از ایران، شکلی دیگر از باغ ایرانی با شیوه های متفاوت ظهور پیدا می کند. عدم حضور آب در محور اصلی باغ و وجود درختان کاج و سرو در دو طرف محور عملکردی و اصلی باغ، شکلگیری عمارت و کوشک اصلی در جهت شرقی- غربی بصورت کشیده در لبه ی شمالی (مانند باغ رحیم آباد) یا جنوبی (مانند باغ اکبریه و شوکت آباد و بهلگرد)، استفاده از درختان کاج، اتصال باغ به بافت روستایی، بهره مندی از تزئینات آجرکاری و گچبری در بناهای موجود در باغ از جمله شاخصه ها و ویژگیهایی هستند که مهندسان، هنرمندان و طراحان با اعمال آنها در باغ های بیرجند، آنها را به شکلی دیگر و شیوه های متفاوت از سایر باغهای ایرانی خلق کرده اند.
