تعامل میان خدا و انسان همواره یکی از مسایل مهم در حوزه ی دین و معرفت خداوند بوده است. انسان در سایه سار فرهنگ ویژه ای که در آن بالیده، ارتباطی ویژه با خدا برقرار می کند و تلقی های منحصر به فردی از خدا بر جان خویش نقش می زند. مصیبت نامه ی عطار نیشابوری با هدف اتصال به ذات حق و شناخت خداوند، عرصه ی پرتلاطمی از طرز تفکر و تلقی طبقات بشری از خداوند است. مهم ترین شخصیت های این اثر عرفانی، یعنی عارفان و دیوانگان در کنار شخصیت هایی چون پیران و مخلوقات غیرانسانی، حامل تازه ترین و متفاوت ترین انواع ارتباط با خداوند هستند. در این مقاله کوشیده شد تعامل خداوند و مخلوقات انسانی و غیرانسانی، باتوجه به دو صفت ویژه ی قهر و لطف الهی در ارتباط با انسان و جهان، انواع ارتباط عاشقانه و گستاخانه با خداوند در تلقی قشرهای مختلف اجتماعی تبیین شود و با توجه به حرکت کلّ هستی تحت اراده و عنایت الهی به سوی خداوند، تلقی عطار از ارتباط بی واسطه ی هرانسان با خداوند و تکثّر راه های ارتباط با او نموده گردد.
