محسن نورائی

در قرآن کریم واژه‌های مختلفی وجود دارند که هم معنای اطاعت هستند. که به آنها گروه واژه اطاعت گفته می‌شود. از نظر بسیاری از مفسران و علمای دین، عبادت به معنای پرستش، فرمانبرداری و اطاعت از خداوند است و ممکن است به دلیل تفاوت در زمان و مکان و دیدگاه‌ها و منابع مختلف، به صورت متفاوت تفسیر شود. بنابراین، عبادت با پیروی فروتنانه از خداوند و اطاعت از دستورات او رابطه دارد. این درست است که همه انسان‌ها، از مومن تا کافر، عابدند و هر چیزی که معتقد هستند را پرستش می‌کنند. اما قرآن وجود همه موجودات هستی را در اطاعت خداوند خلاصه می کند و اطاعت آنها را از روی اجبار برای رسیدن انسان به اطاعتی از روی اختیار بیان می‌کند، تا با تفکر و اراده خود خدا را بشناسد و اطاعت کند. وجود واژه‌های جانشین اطاعت در قرآن برای تحقق و دست‌یابی به اطاعت خداوند و هدایت انسان آمده است. درک مفهوم هر متنی در گرو مطالعه معنای آن واژه‌ها است تا مراد و منظور خداوند در قرآن بهتر ظاهر و آشکار شود، در آیات قرآن واژه‌های اطاعت با شرایط و موقعیت‌های مختلف برای افراد خاصی آمده و استفاده شده است. با شناخت ماهیت و پی بردن جایگاه درست این واژه‌ها انسان به همان ابعاد به شناخت بهتر خدا و اطاعت از او و عبادتی همراه با نهایت خضوع و خشوع دست پیدا می‌کند.که در این پژوهش تلاش خواهد شد تا با کمک گرفتن از قرآن مفاهیم واژه‌های جانشین گروه واژه‌های اطاعت استخراج و واژه‌های جانشین متن فراهم خواهد شد، و به واژه‌های موجود در گروه واژه اطاعت پرداخته خواهد شد. تا این واژه‌ها نسبت به اطاعت در چه سطحی قرار دارند. هر یک از این واژه‌ها انسان را به درکی از علت و شرایط به کار گیری آنها می‌رساند. در این پایان نامه که از روش توصیفی تحلیلی برای حل مساله استفاده می‌شود. شباهت‌ها و تفاوت‌های بین واژه‌های اطاعت را مورد بررسی قرار داد تا ظرافت‌های معنایی گروه واژه اطاعت را بررسی کنیم. و نتیجه‌ای که از واژه‌های اطاعت گرفته خواهد شد این است که همه این واژه‌ها در راستای اطاعت از خداوند آمده است و هدف این واژه‌ها شناخت بهتر در مسیر هدایت که همان اطاعت از خداوند است بیان خواهد شد. پس دلیل استفاده این واژه‌ها در قرآن، برای همه انسان‌ها شناخت و استفاده درست از واژه‌های اطاعت است، که با وجود اینکه همه آنها مفهوم اطاعت می‌دهند، اما تفاوت‌های بین واژه‌های اطاعت است که از نظر جایگاه و شرایط در آنها تفاوت دارند که باید این تفاوت‌ها را بشناسیم تا به اطاعتی از خداوند با اراده و اختیار آزاد دست پیدا کند که هیچ لرزشی در خود را ندهند و در مسیر رشد و هدایت و کمال خود پیش برویم و به هدفمان که همان گوهر اطاعت است برسیم. تا جایی که بالاتر از فرشته گان قرار می‌گیرد و به اشرف مخلوقات نامیده می‌شود همانند انبیاء الهی و پیامبران که در بالاترین درجه از اطاعت و ایمان قرار دارند. و این برای انسان محقق نمی‌شود جز با اطاعت و فرمانبرداری از خداوند به وسیله فرستاده اش هر چه اطاعت انسان از خداوند بیشتر باشد به همان اندازه به خداوند نزدیک و به درجات اش افسوده می‌شود، و در دنیا و آخرت سعادتمند است. پس را نجات و رسیدن به سعادت دنیا و آخرت در درجه اول برای همه انسان‌ها شناخت و اطاعت خداوند، و اقتدا و تبعیت از انبیاء الهی بیان شده است چون وجود همه موجودات در اطاعت و عبادت خداوند خلاصه می‌شود.