مریم مهاجرانی

یکی از آفات مهم باغ‌های مرکبات شمال ایران حلزون قهوه‌ای می‌باشد. امروزه به دلیل پیدایش مقاومت آفت‌ها به سموم شیمیایی و اثرات زیان‌بار و مخرب آنها بر سلامت و محیط زیست بشر، یکی از راه‌های کنترل آنها ارزیابی میزان اثر بازدارنده‌ها بر آنزیم‌های گوارشی، آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز به نظر می‌رسد. هدف از این مطالعه، اندازه‌گیری اثر اسانس آویشن، اسطوخدوس و مرزنگوش از خانواده نعنائیان، برای مهار این دو آنزیم می‌باشد. ابتدا غده گوارشی حلزون قهوه‌ای در حالت گرسنگی جداسازی و از آن عصاره آنزیمی به روش‌های هموژنیزاسیون و سانتریفیوژ در دمای چهار درجه سانتی‌گراد تهیه شد. پارامترهای سینتیکی و فعالیت آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز در عصاره آنزیمی اندازه‌گیری شد. اسانس‌گیری از پودر خشک هر سه گیاه به روش کلونجر انجام شد. فعالیت آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز در مجاورت اسانس هر یک از گیاهان در غلظت‌های مختلف اندازه‌گیری شد. میزان پروتئین موجود در عصاره آنزیمی استخراج شده 2/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر به‌دست آمد. مقادیر Km و Vmax برای آلفا-آمیلاز به‌ترتیب 13/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر و 062/0 میلی‌گرم در میلی‌لیتر بر دقیقه اندازه‌گیری شد. مقادیر IC50 برای آلفا-آمیلاز در مجاورت اسانس‌های آویشن، اسطوخدوس و مرزنگوش به‌ترتیب 462/2 ، 2816/0 و 114/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر و برای آنزیم آلفا-گلوکوزیداز IC50 به‌ترتیب 741/0 ، 036/2 و 668/1 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر به‌دست آمد. نتایج به‌دست آمده نشان داد که اسانس روغنی آویشن، اسطوخدوس و مرزنگوش می‌توانند آنزیم‌های آلفا-آمیلاز و آلفا-گلوکوزیداز جداسازی شده از حلزون را مهار نموده و به عنوان منابع طبیعی، کم هزینه و قابل دسترس برای کاهش خسارت به مرکبات مورد توجه قرار گیرند.