مریم مهاجرانی

آنزیم گلوکز- 6-فسفات دهیدروژناز (EC 1.1.1.49) از آنزیم‌های مهم در مسیر پنتوز فسفات است که در گلبولهای قرمز نقش حفاظتی مهمی در مقابل گونه‌های فعال اکسیژن دارد؛ بنابراین افراد دارای نقص این آنزیم، نسبت به استرس اکسیداتیو آسیب پذیرتر هستند.از آنجایی که هیچ دارویی برای درمان کمبود G6PD در دسترس نیست، در این پژوهش به دنبال شناسایی اثر کوئرستین و عصاره متانولی گیاه گزنه بر عملکرد آنزیم G6PD به صورت برون تن و بیوانفورماتیکی هستیم. این مطالعه با انجام عصاره‌گیری‌، سنجش‌های اندازه‌گیری‌ قدرت آنتی اکسیدانی، سنجش‌های بیوشیمیایی و فرایند داکینگ مولکولی صورت گرفت. کوئرستین و عصاره گزنه با خواص آنتی اکسیدانی بالایی که از خود نشان دادند به صورت وابسته به غلظت منجر به بهبود عملکرد آنزیم G6PD شده اند. نتایج تست‌های سینتیکی و بیوشیمیایی در این پژوهش نشان داد که خواص آنتی اکسیدانی و محافظتی و بهبود بخش کوئرستین و عصاره گزنه وابسته به غلظت است. هر دو ماده پس از غلظت معینی اثر مهاری و خواص اکسیدانی نشان دادند. حداکثر اثر افزایشی عصاره گزنه بر فعالیت آنزیم در گروه گلبول‌های قرمز دارای نقص G6PD بیشتر از کوئرستین بود. این در حالی بود که نتایج مقایسه ای از آنزیم خالص در حضور کوئرستین و عصاره گزنه، به ما فعالیت بهترآنزیم در حضور کوئرستین را نشان داد. غلظت‌های مختلف عصاره گزنه و کوئرستین هیچ اثر همولیز معنا داری برگلبول‌های قرمز از خود نشان ندادند. بالاترین مقادیر حفاظتی کوئرستین در برابر همولیز القا شده با H2O2 به ترتیب برای گلبول‌های قرمز طبیعی و کمبود G6PD حدود 7/76% و 1/21% و برای عصاره گزنه به ترتیب 4/86 % و 5/36%بود. نتایج داکینگ نشان داد اثرفعال کنندگی G6PD توسط غلظت‌های پایین از کوئرستین به دلیل اتصال آن به جایگاه آلوستریک آنزیم می‌باشد‌ و بنابراین مهارکنندگی آن هم از نوع رقابتی نبوده، بلکه احتمالا به خاطر خاصیت انتی اکسیدانی بالا باعث عدم دسترسی سوبسترا برای آنزیم شده است.