تاش انسان برای ایجاد تعادل بین نیازها و خواسته های وی و امکانات بالفعل و بالقوه در محیط از گذشته های دور موردتوجه بوده است. آب، خاک، زمین، راه و... همه به نوعی در شکل گیری و پیدایش یک مکان زیستی نقش مؤثری داشته و بسته به موقعیت و شرایط بعضی مواقع نقش یک و یا دو عامل پررنگ تر نیز می شود. تعامل انسان ها فرهنگ را در محیط پدید می آورد که به طور مداوم تکامل می یابد و فعالیت های انسان را تحت تأثیر خود قرار م یدهد و با نادید هگرفتن محیط، نمی توان شرایط رفتاری و عوامل فرهنگی را موردبحث قرار داد. فرهنگ عامل ایجاد آثار و چشم انداز در مکان و فضاست. یکی از چش ماندازهای مهم فرهنگ در محیط، معماری است. ویژگی های طبیعی در منطقۀ قهستان موجب این شده است که در قرون میانی اسامی فرقۀ اسماعیلی باتوجه به شرایط محیطی و گسترش مذهب خود در این منطقه دست به ساخت استحکامات دفاعی بزنند، تا خود را با شرایط طبیعی و سیاسی آن زمان هماهنگ کنند و نوعی سازگاری با محیط پیرامون ب هوجود بیاورند، ب هنوعی که باوجود محدودیت محیطی، از شرایط و امکانات موجود، نیازهای خود را از محیط تأمین کرده اند و نوعی سازگاری محیطی و فرهنگی در این منطقه به وجود آورده اند. هدف از نگارش این مقاله، معرفی معماری قلعۀ کوه زردان واقع در شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی و تأثیر محیط و فرهنگ در معماری قلعه و چگونگی سازگاری انسان با محیط و رفع مشکلات عدیدۀ طبیعی با بهره گیری از تفکر است، که در این راستا از محیط در رفع مشکلات بهره جسته و درنهایت منجر به خلق آثار و دست ساخته ها شده است. مقالۀ حاضر براساس روش توصیفی و تحلیلی بوده و داده های آن ازطریق مطالعۀ منابع کتابخانه ای و برداشت میدانی به روش پیمایشی در محل با رویکرد تاریخی فرهنگی صورت گرفته است. کلیدواژگان: قهستان، اسماعیلیه، قلاع، قلعۀ کوه زردان
