درباره باورهای مذهبی ماد یها، دیدگا ه های مختلفی مطرح شده است. برخی اینان را پیرو کیش زرتشتی میدانند و گروهی دیگر، نظری مخالف آن دارند. اینکه گرو ههای مختلف مادی، آیا از دینی یکسان برخوردار بود ه اند و اینکه این دین، چه صفاتی داشته و تا چه حد به دین ایرانی زرتشتی یا به باورهای مشترک و رایج جمعیتهای میا نرودانی نزدیک بوده، موضوعی است که در این پژوهش بررسی میشود. برخالف برخی از دیدگا هها که بر تأثیر جها نبینی میا نرودان بر نگرش ایرانی تباران ساکن مناطق غربی فلات ایران پافشاری میکنند، در پژوهش پیش رو دیده شد که چه بر مبنای محتوای منابع مکتوب دست اول که سندهای میا نرودانی هستند و چه پیرو گزارشهای یونانی زبان که منابع دست دوم محسوب میشوند و چه بر اساس برخی عناصر فرهنگی خود ماد یها (مانند نا مهای فردی)، دین غالب این گروه جمعیتی ایرانی تبار، از یک سو، علائمی از نزدیکی به دین زرتشتی را نشان میدهد و از سوی دیگر، تفاو تهایی آشکار با باورهای میانرودانی را بیان می کند. اینکه ذهنیت مذهبی بخشی از مادیها، در ضدیت کامل با فرهنگ دینی حاکم بر میا نرودان بوده است، بنیاد نوشته کنونی را تشکیل م یدهد.
