دین هخامنشیان، همواره از چالش‌برانگیزترین و متناقض‌ترین مباحث تمدنی این سلسله ایرانی بوده است. چنان که برخی پژوهشگران از داریوش یکم به بعد را زرتشتی می‌دانند. برخی معتقدند پادشاهان هخامنشی پیرو دین آریایی قدیم (پیش از زرتشت) و چند خداپرست بودند. برخی از اردشیر دوم به بعد را زرتشتی می‌دانند و سرانجام گروهی هخامنشیان را پیرو دین زرتشت می‌دانند. این نوشتار کوشیده است تا با بهره‌گیری از کلیه مدارک و اسناد تاریخی، متون دینی و اساطیری، آثار هنری و شواهد باستان‌شناسیِ هخامنشیان و اقوام و تمدن‌های زیر سلطه‌ی آنان و پژوهش‌های معاصر، به تبیین و تحلیل دین هخامنشیان بپردازد. مجموع پژوهش‌ها و تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که دین هخامنشیان زرتشتی بوده است. منتهی در ادوار مختلف و بنا به شرایط زمانی و مکانی خاص، تغییرات اندکی در نظام دینی آنها مشاهده می‌شود.
