خلاصه‌ای از طرح پژوهشی به زبان ساده و قابل فهم (حد اکثر 500 کلمه) از جمله آلاینده‌های محیطی مرتبط با نفت، تولوئن با فرمول شیمیایی (6H5CH3) را می‌توان نام برد. تولوئن به فراوانی در صنعت پلاستیک، ساخت بنزین، چسب، لاک، رنگ‌ها وجود دارد. قرار گرفتن روزانه زنان در معرض تولوئن خطر ناباروری را افزایش می‌دهد. تولوئن از راه استنشاق به راحتی جذب و وارد بدن شده، به گیرنده‌های N-متیل-Dآسپارتات (NMDA) متصل و بر ساختار تخمدان اثر و تعادل هورمونی از جمله استروژن و پروژسترون را بر هم می‌زند و اتوفاژی، آپاپتوز و استرس اکسیداتیو را القاء می‌کند. استروژن و پروژسترون از جمله مهم‌ترین هورمون‌های زنانه محسوب می‌شوند. پروژسترون در فولیکوژنز تخمدان، آپاپتوز، فرایند‌های تکثیر و تخمک گذاری دخیل است. تولوئن اثر بازدارنده بر ترشح پروژسترون دارد و عملکردتخمدانی را به این جهت بر هم می‌زند.ER و PRها به عنوان خانواده گیرنده‌های هسته‌ای فاکتورهای رونویسی وابسته به لیگاند شناخته می‌شوند.گیرنده‌های استروژن(ER) دارای دو زیر واحد α و β هستند، که درکنترل دستگاه تناسلی نقش مهمی ایفا می‌کنند. هورمون آنتی‌مولرین (AMH) به عنوان ماده بازدارنده مولر، در غدد جنسی بیان می‌شود و سبب تحلیل رفتن مجاری مولر در جنین نر می‌شود. این هورمون به عنوان بهترین نشانگر ذخیره فولیکولی تخمدان در انسان و در موش است. AMHمانع جذب فولیکول‌های اولیه به داخل استخر فولیکول‌های در حال رشد و سبب کاهش واکنش فولیکول‌های در حال رشد به هورمون (FSH) می‌شود. AMH2 یک گیرنده سرین/ترئونین کیناز است که AMH از طریق این گیرنده عملکرد خود را اعمال می‌کند. عملکرد دستگاه تناسلی زنان وابسته به غلظت و تعادل هورمونی و عملکرد تخمدان و رحم می‌باشد و اختلال در آن‌ها منجر به بسیاری از ناهنجاری‌ها از جمله بی‌نظمی در چرخه قاعدگی، اختلال در باروری، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شود. بنابراین برای جبران اثرات زیان بار تولوئن بر دستگاه تولید مثلی زنان، استفاده از گیاهان دارویی و محافظ‌های طبیعی از جمله آنتی‌اکسیدانها و فیتواستروژن‌ها از جمله Vitex agnus castus (VAC) توصیه می‌شود. VAC متشکل از گلیکوزیدهای ایروئید، دی‌ترپن‌ها، روغن‌های فرار و فلاونوئیدها است. این گیاه تقویت کننده باروری اثرات مثبتی بر اختلالات تولیدمثل زنان، قاعدگی، سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، یائسگی و پیشگیری از سقط جنین ناشی از کمبود پروژسترون دارد. VACسطح استروژن و پروژسترون و شانس بارداری را افزایش می‌دهد. گلیکوزیدهای ایروئید موجود در VAC می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر هورمون‌ها و فلاونوئیدها بر گیرنده‌های استروژن تاثیر مفید داشته باشد. کاهش سطح هورمون استروژن پس از تجویز VAC می‌تواند به دلیل وجود اسید لینولئیک موجود در میوه این گیاه باشد که سبب القای ژن‌های القایی استروژن می‌شود و به گیرنده‌های α و β آن متصل شده و سطوح استروژن را تغییرمی‌دهد.عصاره میوهVAC اثرات اتصالی و تحریکی قابل توجهی بر ایزوفرم‌های α و β گیرنده استروژن و بیان گیرنده پروژسترون دارد. جزءاصلی در این فعالیت اسیدلینولئیک موجود در VAC است. درنتیجه VACبه‌عنوان یک گیاه درمانی، خواص درمانی طولانی دارد و یکی از مفیدترین گیاهان دارویی به ویژه برای زنان محسوب می‌شود.
