مازندران بهعنوان یکی از مراکز تولید و توزیع ظروف سیمین ساسانی و پساساسانی شناخته میشود. برخی از این آثار در کاوشهای باستانشناسی مازندران به دست آمده و برخی دیگر منتسب به این خطهاند. در میان نقشمایههای این ظروف، تصاویر مرتبط با دیونیزوس )یونانی(/ باکوس )رومی( کم شمار نیستند. تولید ظروف با این مضمون محدود به دوره ساسانی نبوده و پس از آن نیز تداوم مییابد. در گذر زمان در برخی نقشمایهها تغییراتی ایجاد شده و از شکلِ ناب دیونیزوسی فاصله گرفته و تنها برخی عناصر تصویرنگاری آن باقی مانده است. بهندرت نیز بنمایه اصلی حفظ شده و صحنههای دیونیزوسی به شکل اصلی خود باقی ماندهاند. در این پژوهش محتوای بنمایههای دیونیزوسی در ظروف سیمین زراندودی که از کاوشهای مازندران به دست آمده و یا ظروفی که به اشکال گوناگون وارد بازارهای عتیقه شده و بهوسیله موزهها و یا اشخاص خریداری شدهاند، مورد بازبینی قرار گرفتهاند. مطالعه نقشمایههای ظروف سیمین با موضوعات دیونیزوسی در مازندران و )همچنین دیگر مراکز تولید این ظروف( نشان میدهد که برخی عناصر تزیینی در این صحنهها در دوران ساسانی و نیز پس از آن با الهام از شمایلنگاری دیونیزوسی اما با ایجاد تغییراتی در آن برای نشان دادن موضوعاتی با مفهوم متفاوت به کار رفته است. در این میان در برخی از این آثار شمایلنگاری دیونیزوسی حفظ شده است، اما به نظر میرسد بار معنایی خود را از دست داده است.
