پوپولیسم جریان سیاسی ای است که به باورهای مردم در تصمیمات مهم سیاسی، اهمیت تعیین کننده ای می دهد. پاپیولیسم اولین بار به عنوان یک جنبش اجتماعی در بین روشنفکران روسیه موسوم به «دوستان مردم» پدید آمد. کم کم گرایش عده ای از نویسندگان و شاعران به آرمان های پوپولیست ها راه را برای ورود به ادبیات هموار کرد. صنعتی شدن جوامع، وقوع جنگ جهانی اول و دوم، پیامدهای پس از جنگ، وجود نظام های سیاسی خودکامه، تضاد طبقاتی و... نویسندگان را در جهان به نوشتن داستان های پوپولیستی برای انتقاد از وضع موجود و رسیدن به آرمان هایشان سوق داد. به گونه ای که این دیدگاه ادبی در آثار درویشیان و نجیب محفوظ نیز به دلیل خفقان سیاسی و اجتماعی، نبود دموکراسی وعدالت، حکومت های خودکامه و ... جلوه ای ویژه یافت. با توجه به این که ادبیات تطبیقی یکی از محورهای مهم شناخت ملت هاست؛ و تطبیق آثار ادبی جهان می تواند درکی نو را در شناخت مقاربات فرهنگی و اجتماعی، و اعتقادی و... ملت ها به دست دهد؛ این پژوهش درصدد آن است تا با تکیه بر مکتب پوپولیسم و بررسی تطبیقی چند داستان کوتاه از درویشیان و نجیب محفوظ ما را به درکی تازه از پوپولیسم و اشتراکات فکری و فرهنگی در این آثار برساند. نتیجه پژوهش نشان می-دهد پوپولیسم به شکلی مثبت و سازنده و نه مخرب و در جهت رفع مشکلات مردم و رسیدن به عدالت اجتماعی بسیار هنرمندانه در آثار آنان نمود یافته است.
