زهرا محمودی

هرچند بحث پیرامون روابط میان تجارت و محیط زیست از حدود هشت دهه­ی قبل آغاز گردیده، امّا نزدیک به سه دهه است که این بحث تبدیل به چالشی جدّی میان متخصصان هر دو حوزه شده است. در این بین نظرات و تئوری­های متعددی پیرامون روابط میان این دو حوزه از حقوق بین­الملل بیان شده است و از آن‌جایی که سازمان تجارت جهانی مؤثرترین و اصلی­ترین تنظیم کننده­ی روابط تجاری در سطح بین­المللی است، مقررات و نحوه­ی عملکرد این سازمان از نگاه منتقد طرفداران محیط زیست پنهان نمانده است. در حالی که «WTO» فاقد یک موافقت­نامه­ی اختصاصی در رابطه با محیط زیست است، اما اکثر موافقت‌نامه‌های تحت پوشش این سازمان دارای ضوابط زیست محیطی هستند که طبق آن ضوابط، کشورهای عضو می­توانند اقداماتی در رابطه با حفاظت از محیط زیست انجام دهند. در کنار این ضوابط می‌توان به عملکرد زیست محیطی برخی از ارکان و نیز مقررات نهادین WTO نیز اشاره داشت. این مقاله به دنبال نشان دادن جایگاه کنونی محیط زیست در «WTO» و جایگاهی است که باید به این مقوله­ی مهم اختصاص داده شود، هدف آن راهکاری که بیان­گر جایگاه شایسته­ی محیط زیست در WTO باشد، روشی که WTO با پیروی از آن بتواند به بهترین شکل ممکن، میان تجارت و محیط زیست آشتی و سازش برقرار نماید و به تبع آن پاسخ‌گویی و مسئولیت بیشتر این سازمان را نسبت به مسائل زیست محیطی سبب گردد.