هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین تبیین نقش میانجی گری هوش زیباشناسی در تأثیر خودناتوان سازی بر سرزندگی تحصیلی، بازیگوشی روانشناختی و خوش بینی نوجوانان انجام شده است. روش پژوهش: جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان دختر و پسر دبیرستان های شهرستان پلدختر در سال 1397-1396 بوده است که 3990 نفر بودند. بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 350 نفر (175 دختر و 175 پسر) به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. افراد نمونه بر اساس روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه های خودناتوان سازی جونز و رودولف (1982)، سرزندگی تحصیلی دهقانیزاده و همکاران (1393)، هوش زیباشناسی رشید و همکاران (1396) و بازیگوشی روانشناختی شن، چیک و زین (2014) برای گردآوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت. داده های بدست آمده با استفاده از نرمافزار SPSS21 و Amos22 تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که مدل مفهومی پژوهش با برازش مناسبی مورد تأیید قرار گرفت و خودناتوان سازی دارای تأثیر منفی معناداری بر هوش زیباشناسی، سرزندگی تحصیلی، بازیگوشی روانشناختی و جهت گیری زندگی (خوش بینی) بود. مهم تر این که هوش زیباشناسی نقش میانجی گری مثبت و کاهنده ای در تأثیر خودناتوان سازی بر سرزندگی تحصیلی و بازیگوشی روانشناختی داشت، ولی اگرچه، خودناتوان سازی دارای تأثیر منفی معناداری بر هوش زیباشناسی بود، ولی هوش زیباشناسی نقش میانجی گری معناداری در تأثیر خودناتوان سازی بر جهت گیری زندگی نوجوانان نداشت. نتایج: بر اساس این یافته ها می توان نتیجه گرفت که خودناتوان سازی می تواند اثرات زیان باری بر سرزندگی، جهت گیری زندگی و بازیگوشی روانشناختی نوجوانان در فضای آموزشی داشته باشد. بنابراین، باید با آموزش دانش آموزان برای درک زیبایی های جهان پیرامون و رشد هوش زیباشناسی آنان، زمینه ی کاهش اثرات زیان بار خودناتوان سازی را فراهم نمود؛ تا بدین وسیله زمینه ی افزایش سرزندگی، شوخ طبعی، نشاط و انعطاف پذیری را فراهم ساخت.
