مهمترین عامل پیدایش و گسترش شهر مشهد را باید در وجود بارگاه مطهر حضرت رضا )ع( جستجو نمود . با به شهادت رسیدن امام )ع( در سال 649 هجری قمری و دفن حضرت در باغ سناباد توس و ایجاد بقعه ای کوچک ،فرایند توسعه کالبدی –فضایی حرم مطهر و به تبع آن مشهد الرضا در طی ادوارمختلف تاریخی فراهم گردید و به تدریج تولد شهری عظیم را در درون روستایی کوچک دریافت و بویژه از دوره صفویه به بعد شهر مشهد در پرتو نقش مذهبی و سیاسی خود در تمام زمینه های اقتصادی، سیاسی ،ارتباطی،خدماتی ،علمی و فرهنگی با شتاب رو به توسعه نهاد . از آن جاییکه هدف از پژوهش حاضر شناخت و بررسی تاریخ شکل گیری و روند تحول و گسترش شهر مشهد، در نتیجه نقش موثر و بنیادین بارگاه رضوی می باشد، روش پژوهش منطبق بر روش توصیفی- تحلیلی و به صورت مطالعه ی اسنادی و کتابخانه ای است. نوشتار حاضر بر آن است تا با استناد به قرائن تاریخی، بیان نماید مشهد الرضا در مسیر تکامل خویش در عصر صفوی و پایتختی آن در دوره زمامداران نادری و شکوفایی نسبی آن در طول سلطنت قاجار، از ابتدای شکل گیری تا به امروز موجودیت خویش را مدیون وجود بارگاه رضوی است. کلیدواژه ها: بارگاه رضوی، مشهدالرضا، امام رضا)ع(، نوغان، سناباد
