ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان کهن ترین سازمان تأمین امنیت در کشورمان دارای جذابیت های متعدد برای انجام فعالیت های دانشی پژوهشی بوده است. شاید این جذابیت از آنجا ناشی شود که نخستین نیاز یک ملت و شاید اساسی ترین نیاز برای امنیت و آسایش جامعه، وجود یک سازمان معتبر و قدرتمند است که قادر باشد در مقابل دشمنان خارجی و داخلی از تمامیت کشور دفاع کند. ارتش جمهوری اسلامی ایران در اکثر مقاطع تاریخی و سرنوشت ساز این سرزمین دارای همین ویژگی دفاع در برابر دشمنان خارجی و داخلی و حفظِ تمامیت ارضی ایران بوده است. از سوی دیگر دخالت نظامیان در حوزه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی موضوع جذاب دیگری برای پژوهش محسوب می شود. دخالت نیروهای نظامی و نظامیان در معنای اعم خود در سیاست و تأثیرگذاری بر آن، سابقه دیرینه ای دارد. با شکل گیری جوامع، حکومت های عصر باستان برای گسترش قلمرو خود و نیز مقابله با معارضان و مهاجمان داخلی و خارجی دارای سازمان های نظامی مشخصی بودند این سازمان های نظامی همواره در تحولات سیاسی و اجتماعی دخالت داشتند؛ اما با سقوط امپراتوری ساسانی، نظام متمرکز ارتش در ایران از بین رفت. از آن زمان تا استقرار دولت پهلوی ساخت ارتش در ایران منطبق بر ساخت ملوک الطوایفی و پراکنده قدرت عمدتاً بر ایلات و قبایل استوار بود. رهبران ایلات و قبایل در مقابل خدمات نظامی و فراهم آوردن سپاهیان سواره و پیاده برای شاه، از حقوق تیول بهره مند می-شدند. شکل گیری دولت مطلقه در سال 1304 و به انجام رساندن کارکردهای آن مستلزم ایجاد ارتش متحدالشکل و نوینی در ایران بود. اقدامات مربوط به تشکیل ارتش نیز پس از کودتای 1299 در ایران آغاز شد. ارتش نوین ایران که رسماً در سال 1300 ایجاد شد، مهم ترین پایه قدرت دولت بود. این ارتش در این دوره همواره به عنوان رکن اصلی حکومت محسوب می شد و در تمامی تحولات سیاسی و اجتماعی ایران تأثیرگذار بود. از این رو بررسی و توضیح نقش ارتش در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دوره معاصر حائز اهمیت است.
