در اوایل قرن دهم هجری، شاهد حضور دو حکومت قدرتمند در جهان اسلام هستیم: صفویه و عثمانی روابط این حکومتها همواره از فراز و فرودهای خاصی برخوردار بود، در این میان، عوامل مختلفی در مناسبات سیاسی بین دول مذکور دخیل بود که از آن جمله می توان به مسئله « حج و عتبات عالیات» اشاره نمود. با روی کار آمدن دولت صفوی در شرق امپراتوری عثمانی و رسمیت یافتن مذهب تشیع در قلمرو این دولت، اماکن مذهبی برای دولتین اهمیت دو چندان یافت. چناچه دولت شیعه مذهب صفویه برای مشروعیت بخشیدن به حکومت خویش درصدد تصرف اماکن مذهبی عراق برآمد، از طرف دیگر دولت سنی عثمانی نیز با شکست ممالیک در مصر، سرزمین مکه و مدینه را در سیطره خویش درآورد. مطالعه حج و عتبات عالیات در شناخت مناسبت های سیاسی ما بین حکومت های فوق شایان توجه است.
