گردشگری مسوولانه، نوعی از گردشگری است که با هدف ایجاد فرصت های خوب از طریق استفاده بهینه از تعطیلات، ارتقاء کیفیت زندگی ساکنان، مزایای اجتماعی-اقتصادی و حفاظت از منابع طبیعی ارائه شده است. این مفهوم پس از شناسایی اهمیت آن، برای ایجاد و بهبود بخشیدن به فرصت های تجاری در بخش گردشگری، ظاهر شد. این مقاله بر نگرش مصرف کنندگان داخلی محصولات گردشگری نسبت به گردشگری پایدار در سه مقصد گردشگری شهری شمال و شمال غربی ایران (بابلسر، لاهیجان و سرعین) تمرکز دارد. ابتدا گونه شناسی انواع گردشگران با بهره گیری از مدل نهادی کوهن و بومی سازی آن برای ایران، انجام شد و گردشگران به سه گروه نهادی، نیمه نهادی و غیر نهادی تقسیم شدند، سپس با توجه به این تقسیم بندی، میزان مسوولیت پذیری آن ها در مصرف روزانه، در مقابل اجتماع و محیط زیست مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه آماری، 386 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به طور تصادفی از بین گردشگران داخلی این سه شهر در نیمه اول سال 1396 انتخاب شدند. برای تحلیل داده ها از تکنیک های تحلیل عاملی و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که گردشگران نهادی با 14.77 درصد جمعیت و میانگین 3.67، بیشترین احساس مسوولیت را مقابل جوامع محلی و محیط زیست دارند. گروه نیمه نهادی با 19.69 درصد جمعیت و میانگین 2.86 از حد متوسط (3) پایین تر هستند و گروه سوم یعنی گردشگران غیر نهادی با 65.54 درصد جمعیت و میانگین 2.2 احساس مسوولیت چندانی در مقابل رعایت حقوق جوامع محلی و محیط زیست ندارند.
