ه طور کلی، موضوع محوری پژوهش حاضر، به مناسبات قومیت و دینداری معطوف است و هدف اصلی آن نیز بررسی الگوها و تعیین کننده های مرتبط با مؤلفه های دین و نگرش دینی گروه های قومی است. چارچوب نظری این پژوهش، مبتنی بر نظریه های جامعه پذیری دینی، تجددگرایی و تغییرات بنیادین در نظام ارزش های جامعه است که برپایۀ رویکردی فرهنگی-اجتماعی، تحولات و تغییرات جوامع معاصر ازجمله در حوزه های مرتبط با دین و نگرش دینی را بررسی و تبیین می کند. بررسی مبانی نظری نشان داد با وجود طیف متنوع گروه های قومی در سراسر کشور، پژوهش های اندکی در این حوزۀ مطالعاتی انجام شده است و همان تعداد اندک نیز غالباً زمینۀ مناسب را برای بررسی تطبیقی طیف گسترده ای از گروه های قومی ندارد؛ به همین سبب، برای تکمیل این خلأ، در این پژوهش، الگوها و تعیین کننده های مرتبط با نگرش دینی در بین هفت گروه قومی مشتمل بر گروه های قومی ترک، ترکمن، کرد، گیلک، لر، لک و مازنی بررسی تطبیقی شده است. تجزیه وتحلیل های این مقاله، مبتنی بر داده های پژوهشی پیمایشی است که جمعیت نمونۀ آن را درمجموع، تعداد 5200 نفر مردان و زنان 15ساله و بیشتر ساکن نقاط شهری و روستایی 12 شهرستان منتخب ایران تشکیل می دهد. یافته های این پژوهش در دو محور اصلی جمع بندی و خلاصه می شود: «تنوع و گوناگونی الگوهای نگرش دینی در بین گروه های قومی» و «تنوع و گوناگونی شدت تأثیرگذاری تعیین کننده های نگرش دینی در بین گروه های قومی». بدین ترتیب، نتایج بر این نکتۀ بنیادین و قاعدۀ مشترک صحه می گذارد که نگرش دینی در هر شرایطی و تا حد زیادی از قومیت و تابعی از تعلق قومی متأثر است؛ به گونه ای که شناخت دقیق و جامع الگوها و تعیین کننده های مرتبط با مناسبات بین قومیت و دینداری، بدون تردید، مستلزم آن است که نگرش دینی به تفکیک گروه های قومی بررسی و تبیین شود.
