1403/10/02
فاطمه نصیری

فاطمه نصیری

مرتبه علمی: استادیار
ارکید: 0000-0001-6942-1637
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
نشانی: UMZ
تلفن: 01144733202

مشخصات پژوهش

عنوان
مطالعه تطبیقی بازنمایی داستان لیلی و مجنون در پارچه‌های دوره صفوی
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
پارچه‌های دوره صفوی لیلی و مجنون نگارگری نظامی جامی
سال 1403
مجله نامه هنرهای تجسمی و کاربردی
شناسه DOI
پژوهشگران فاطمه نصیری ، محمدتقی آشوری ، فتانه محمودی

چکیده

از دوره صفوی حدود شش قطعه ‌پارچه برجای مانده است که جلوه‌هایی از منظومه عاشقانه لیلی و مجنون را به نمایش می‌گذارند. با وجود این‌که این منظومه با نظامی شناخته شده و تصویرگری‌های زیادی پیرو اشعار او انجام گرفته اما در زمینه صحنه دیدار دو دلداده در این پارچه‌ها، نسبت به روایت نظامی تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ لذا این پژوهش با هدف تبیین صحنه دیدار لیلی و مجنون در روایت شاعران پس از نظامی به انعکاس آن‌ها بر پارچه‌های دوره صفوی می‌پردازد و در پی پاسخگویی به این پرسش است که مرجع اصلی هنرمندان طراح پارچه در خلق و تولید این پارچه‌ها و دلایل انتخاب این صحنه‌ها چه بوده است؟ برای این منظور با دقت در روایت جامی و شاعران دنباله‌رو او در دوره صفوی و همچنین متون عرفانی منظوم مانند حافظ که بر صحنه دیدار دو دلداده تأکید کرده‌اند، می‌توان قرابت زیادی با نقش پارچه‌ها پیدا نمود که این فرضیه با وجود نگاره‌های پیرو اشعارشان، قوت بیشتری می‌گیرد. بر این اساس، پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی و تحلیلی به بررسی اشتراکات بین نقش منسوجات با نمونه اشعار و نگاره‌ها می-پردازد و نتیجه حاصل از آن نشان می‌دهد که طراحان پارچه با آشنایی کامل از روایت‌های مربوطه به ویژه روایت جامی و نیز با در دست داشتن نمونه‌های نگارگری و بر اساس مقاصد مورد نظر حامیان صوفیِ صفوی به طراحی این پارچه‌ها به ویژه برای پوشاک پرداختند که برای استفاده کنندگانش غالباً یک سیر معرفتی را با رویکرد همانی یافتن با شخصیت‌های نقش شده بر آن به ویژه مجنون، به ارمغان می‌آورند.