موضوع اسارت رایجترین موضوع منسوجات دوره شاه طهماسب در نیمه سده دهم ه ق است. تدقیق در دلایل نقشاندازی نقشمایه اسارت بر این منسوجات نشان میدهد که مقاصد مهمی در پس شکلگیری این نقش نهفته است. بررسی این موضوع زمانی اهمیت مییابد که نمونههای قابل توجهی از آنها شناخته و تاریخگذاری شدهاند در صورتی که کمتر پیشزمینه هنری از این موضوع تا این زمان وجود داشته است. همین امر انگیزه لازم برای انجام این پژوهش را فراهم میآورد. بنابراین پرسشی که در اینجا مطرح میگردد این است که علت اصلی نقشاندازی موضوع اسارت بر منسوجات دوره شاه طهماسب چه بوده است؟ پژوهشهای انجام شده تاکنون مهمترین علل شکلگیری این نقش را لشکرکشیهای پیدرپی شاه طهماسب به گرجستان و دستیابی به تعداد کثیری اسرای مرد و زن و کودک دانستهاند. اما با توجه به نقشاندازی این موضوعات تنها بر منسوجات این دوره و عدم شکلگیری آن بر هیچ زمینه هنری دیگر، ضرورت کنکاش بیشتر احساس می گردد که با دقت در تاریخ سیاسی و اجتماعی دوره شاه طهماسب و تغییر رویکردهای حامی هنری نسبت به موضوعات سابق برای نقشاندازی بر منسوجات و نیاز برای نمایش قدرت و نفوذ معنوی حاکم در منطقه میتوان به این مهم دست یافت؛ از میان تمام وقایع دوره، اختلافات داخلی قزلباشها، توبه شاه طهماسب و رقابت با عثمانی در جنگ علیه کفار، ضمن محدودیتهای مذهبی در تصویرگری کتاب و همچنین نقش کاربردی منسوجات در مدیریت احساسات درونی فرد و جنبه تبلیغی این منسوجات در این نقش پذیری مؤثر بودهاند. بدین ترتیب، پژوهش حاضر با رویکرد جامعهشناسی تاریخی به تبیین چرایی و چگونگی شکلگیری این نقش بر منسوجات دوره شاه طهماسب میپردازد و نتیجه حاصل از این بحث نشان میدهد که مجموعهای از عوامل بهم پیوسته در این دوره، انگیزه جنگ با گرجستان را ایجاد نموده و پیرو آن موجب خلق و تولید این منسوجات تصویری گردیدند.
