فاطمه کاردل

افزایش خشکی خاک دامنه‌ها و زمین‌های اطراف خندق سبب تشدید فرسایش خندقی می‌شود که در نهایت محیط را به سمت بیابانی‌شدن سوق می‌دهد. مقدار رطوبت خاک در عمق‌ها و موقعیت‌های گوناگون زمین‌های اطراف خندق و در کاربری‌های گوناگون متأثر از فرسایش خندقی متفاوت است. این امر برای پایداری اکوسیستم در مناطق خشک و نیمه خشک اهمیت بسزایی دارد. بنابراین درک رفتار رطوبتی خاک در مواقع خشک و بحرانی سال جهت ارائه پیشنهادات مدیریتی بر پایه حفاظت زیستی و احیای پوشش گیاهی زمین‌های اطراف خندق، ضروری است. در این پژوهش یک خندق شاخص در کاربری زراعت دیم رها شده و یک خندق شاخص دیگر در کاربری مرتع انتخاب شدند. برای هر خندق، نمونه‌های خاک از قسمت‌های پیشانی خندق، 50 درصد طول خندق و انتهای خندق، در محل‌های دیواره و به فاصله های 200 و 500 سانتی‌متری از لبه خندق، و از دو عمق سطحی (0-30 سانتی‌متر) و زیرسطحی خاک (30-100 سانتی‌متر) در فصل تابستان (هر 15 روز یکبار) با 3 تکرار برداشته شدند و مقدار رطوبت آنها تعیین گردیدند. نتایج نشان دادند که محتوای رطوبت خاک در دو کاربری یاد شده با افزایش فاصله از لبه خندق، و همچنین با افزایش عمق در اطراف خندق افزایش می‌یابد. همچنین طی دوره پژوهش در مدت زمان یکسان، میانگین رطوبت خاک اطراف خندق واقع در کاربری مرتع نسبت به کاربری زراعت دیم رها شده بیشتر بود. بنابراین می‌توان بیان نمود که پوشش مرتعی اراضی لسی نقش مؤثری در جلوگیری از تبخیر رطوبت خاک ناشی از فرسایش خندقی دارد.