کیفیت آب زیرزمینی به فاکتورهای مختلفی مانند زمین شناسی، لیتولوژی، خصوصیات هیدروژئولوژیکی آبخوان، کاربری اراضی، شرایط فیزیکی مرزهای آبخوان و ... بستگی دارد. مطالعه این فاکتورها به محققان کمک می کند تا کیفیت آب زیرزمینی را مدیریت کنند. در این تحقیق، کیفیت آب زیرزمینی یک آبخوان آزاد ساحلی واقع در دشت ساری استان مازندران مورد بررسی قرار گرفته است. در این آبخوان ساحلی به دلیل بهره برداری بی رویه آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی، زبانه آب شور دریا در آبخوان نفوذ نموده و باعث ایجاد شوری در بخش شمالی دشت ساری گردیده است. در این تحقیق بر اساس تعیین تیپ آب زیرزمینی با استفاده از دیاگرام پایپر اصلاح شده، ترسیم نقشه حاصل از دیاگرام پایپر، بررسی همبستگی پیرسون بین آنیون ها و کاتیون های موجود در آب و نیز اعمال آنالیز مولفه های اصلی، منابع کنترل کننده شوری و تغییر ترکیب آب زیرزمینی آبخوان ساحلی دشت ساری تعیین گردید. نتایج حاصل از بررسی های هیدروژئوشیمیایی و آنالیزهای آماری نمونه های موجود در دشت نشان داد که فاکتور اول کاهش کیفیت آب زیرزمینی در آبخوان آزاد ساحلی دشت ساری، نفوذ آب شور دریای خزر و همچنین بالاآمدگی آب شور فسیلی از کف آبخوان به دلیل بهره برداری بی رویه آب زیرزمینی جهت مصارف کشاورزی بوده است. فاکتور دوم، انجام تبادلات کاتیونی به دلیل وجود رس و سیلت در لیتولوژی آبخوان آبرفتی ساحلی و فاکتور سوم، تاثیر فاضلاب های خانگی، فعالیت های کشاورزی و استفاده از کودهای شیمیایی نیترات و سولفات دار می باشد. بنابراین فاکتورهای شوری آبخوان آزاد ساری ناشی از فعالیتهای انسانزاد هستند که با مدیریت بهره برداری بهینه از آبخوان آزاد ساحلی می توان از پیشروی شوری آبخوان جلوگیری نموده و گامی موثر در جهت حفظ محیط زیست و توسعه پایدار آبخوان آزاد ساحلی دشت ساری برداشت.
