از قرن سوم تا قرن اول پیش از میلاد به عصر هلنیستی معروف است. عصری که فرهنگ یونانی و رومی بر فرهنگ سرزمین های شرقی تاثیر گذاشت و تاثیر پذیرفت. در مورد گرایش شاهان ایرانی در پسِ جنگ و ستیزهای مالوف میان یونانیان و ایرانیان، نشانه هایی می توان یافت که ناظر به گرایش شاهان ایرانی به فرهنگ یونانی است. چنان که حکمرانان اولیۀ شاهنشاهی اشکانی از جمله مهرداد یکم از عنوان فیلهلن (دوستدار یونانی )بر روی سکّه‌های خود استفاده کرده اند و در دورۀ ساسانی نیز با شاهانی چون انوشیروان فرهنگ یونان دوستی ادامه پیدا کرد . اما پس از اسلام ، نظامی بویژه در اسکندر نامه -یعنی آخرین اثرش ، از فیلسوفانی چون سقراط و افلاطون و ارسطو و .... با طرح پاره ای از تاملات فلسفی یاد می کند و هم تصویری از اسکندر ترسیم می کند که فیلسوف – شاه افلاطونی را به ذهن متبادر می کند. گویی نظامی نوعی رجعت به فرهنگ یونان دوستی پیش از اسلام و ترویج عقلانیت یونانی را دستور کار خود قرار می دهد.
