احسان نظیفی

یکی از بهترین جایگزینها جهت بهرهوری کشاورزی، استفاده از محرکهای زیستی و فیزیکی به جای محرکهای شیمیایی میباشد. جلبکها و سیانوباکتریها طیف گستردهای از متابولیتها را تولید میکنند که به دلیل فعالیت بیولوژیکیشان میتوانند در کشاورزی به عنوان کودهای زیستی، محرکهای زیستی یا آفتک های زیستی استفاده شوند. علاوه بر روشهای متداول کشاورزی ازجمله کاربرد سموم، دفع آفات و کودها میتوان از روشهای جدیدی مانند تکنولوژی نوظهور پلاسما برای رشد گیاهان با کمترین تاثیر بر محیط زیست و موجودات غیر هدف تا حد امکان استفاده کرد. در این پژوه اثرات محرک عصاره آبی سیانوباکتری Nostoc communeو آب فعال شده با پلاسما بهطور جداگانه در مرحله جوانهزنی روی بذر ذرت و عصاره فعال شده با پلاسما در مرحله کشت گلدانی روی گیاه ذرت بررسی شد. در مرحله جوانهزنی، عصاره آبی 0/5گرم بر لیتر سیانوباکتری تهیه و از رقتهای ،12/5 ،0 75 ،50 ،25و 100درصد آن استفاده شد. همچنین آب مقطر در زمانهای 12 ،8 ،4و 16 دقیقه با پلاسما فعال شد. بذرهای ذرت به طور جداگانه در رقتهای مختلف عصاره و آب فعال شده با پلاسما در زمانهای مختلف، تیمار شدند. پس از 7روز، میزان رنگیزههای فتوسنتزی، ترکیبات فنولیک، طول ساقهچه، طول ریشهچه، وزن ساقهچه و وزن ریشهچه بررسی گردید. جهت انجام کشت گلدانی، بذرها با رقتهای 75 ،50 ،25 ،12/5و 100درصد از عصاره 0/5 گرم بر لیتر سیانوباکتری، آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه و عصاره با رقتهای 75 ،50 ،25 ،12/5و 100درصد فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه تیمار شدند و س س پارامترهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی مختلف گیاه ذرت بررسی شد. نتایج مرحله جوانهزنی نشان داد که طول ساقهچه در تیمار با غلیتهای بیشتر از 12/5درصد عصاره سیانوباکتری افزای معنیداری یافت؛ به طوریکه تیمار با غلیت 50درصد عصاره بیشترین طول ساقهچه را نسبت به نمونه شاهد نشان داد. وزن تر ساقهچه تنها در تیمار با غلیت 25درصد عصاره افزای معنیداری داشت. وزن تر ریشهچه در تیمار با همه غلیتهای عصاره افزای معنیداری را نسبت به نمونه شاهد نشان داد؛ به طوریکه تیمار با غلیت 75 درصد عصاره بیشترین وزن تر ریشهچه را نسبت به نمونه شاهد نشان داد. محتوای کلروفیلفهرست مطالب 7 b ،aو کاروتنوئید در تیمار با برخی غلیتهای عصاره سیانوباکتری افزای معنیداری داشت؛ بهطوری که محتوای کلروفیل aدر تیمار با غلیتهای 50و 100درصد عصاره و محتوای کلروفیل bو کاروتنوئید در تیمار با غلیتهای 50و 75درصد عصاره بیشترین افزای را نشان دادند. بیشترین محتوای کلروفیل b ،aو کاروتنوئید در تیمار با آب فعال شده با پلاسما نیز در زمانهای 4و 8دقیقه مشاهده شد. تیمار با همه غلیتهای عصاره سیانوباکتری منجر به افزای معنیدار میزان فنول و فلاونوئید کل نسبت به نمونه شاهد شد؛ به طوریکه تیمار با غلیت 50درصد عصاره بیشترین میزان فنول کل و تیمار با غلیت 100درصد عصاره بیشترین میزان فلاونوئید کل را نسبت به نمونه شاهد نشان داد. میزان فنول و فلاونوئید کل در تیمار با آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه افزای معنیداری را نسبت به نمونه شاهد نشان دادند. نتایج مرحله کشت گلدانی نشان داد که طول اندام هوایی گیاه ذرت در تیمار با غلیت 100درصد عصاره خالص سیانوباکتری، آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه و همه غلیتهای عصاره فعال شده با پلاسما در زمان 8دقیقه افزای معنیداری داشت. وزن تر اندام هوایی در تیمار با آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه ، اغلب غلیتهای عصاره سیانوباکتری فعال شده با پلاسما در زمان 4دقیقه و عصاره 12/5 درصد فعال شده با پلاسما در زمان 8دقیقه نسبت به نمونه شاهد افزای معنیداری نشان داد. محتوای رنگیزههای فتوسنتزی در تیمار با غلیتهای مختلف عصاره خالص سیانوباکتری، آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه، عصاره 25درصد فعال شده با پلاسما در زمان 4دقیقه و عصاره 12/5درصد فعال شده با پلاسما در زمان 8دقیقه افزای معنیداری یافت. میزان قند کل در تیمار با غلیتهای مختلف عصاره خالص سیانوباکتری، آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه، غلیتهای 12/5و 25درصد عصاره فعال شده با پلاسما در زمان 4دقیقه و غلیتهای 25 ،12/5و 50درصد عصاره فعال شده با پلاسما در زمان 8 دقیقه افزای معنیداری را نسبت به نمونه شاهد نشان داد. میزان فنول و فلاونوئید کل در تیمار با همه غلیتهای عصاره خالص سیانوباکتری، آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه و غلیتهای مختلف عصاره که در زمانهای 4و 8دقیقه با پلاسما فعال شده بودند، افزای معنیداری داشت. خاصیت آنتیاکسیدانی در تیمار با غلیتهای 75 ،50و 100درصد عصاره خالص سیانوباکتریایی و اغلب غلیتهای عصارههای فعال شده با پلاسما در زمانهای 8فهرست مطالب 4و 8دقیقه افزای معنیداری نسبت به نمونه شاهد داشت. فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز تا غلیت 75درصد عصاره خالص روندی افزایشی داشت. فعالیت آنزیم در تیمار با آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه افزای یافت. تیمار با غلیتهای مختلف عصاره که در زمانهای 4و 8دقیقه فعال شده بودند نیز منجر به افزای فعالیت آنزیم گردید که با افزای غلیت عصاره روندی کاهشی داشت. فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار با برخی از غلیتهای عصاره خالص سیانوباکتری در مقایسه با نمونه شاهد افزای داشت؛ بهطوری که در تیمار با غلیت 50درصد بیشترین فعالیت آنزیمی مشاهده شد. تیمار با آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه به ترتیب منجر به افزای و کاه فعالیت آنزیم نسبت به نمونه شاهد شد. فعالیت آنزیم در تیمار با غلیتهای مختلف عصاره فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه بترتیب تا غلیت 75و 100درصد روندی افزایشی را نشان داد. فعالیت آنزیم آسکوربات پرواکسیداز در تیمار با غلیتهای 12/5و 25درصد عصاره خالص افزای معنیداری نسبت به نمونه شاهد داشت و با افزای غلیت عصاره روندی کاهشی را نشان داد. فعالیت آنزیم در تیمار با آب فعال شده با پلاسما در زمانهای 4و 8دقیقه نیز افزای یافت. تیمار با غلیتهای مختلف عصاره که در زمانهای 4و 8دقیقه فعال شده بودند نیز با افزای غلیت عصاره روندی کاهشی را نشان داد. نتایج حاضر پیشنهاد میکند که آب فعال شده با پلاسما، عصاره سیانوباکتری Nostoc communeبه صورت خالص یا فعال شده با پلاسما میتواند نق مهمی به عنوان محرک و کود زیستی برای گیاه ذرت داشته باشند