از جمله مسائلی که در آیات و روایات متعددی از آن صحیت به میان آمده است و دارای جایگاه ویژه و منزلت خاصی برخوردار است مسئله توبه میباشد زیرا نجات انسان از امواج سهمگین گناهان در گرو آن است، از اینرو انسانها همواره به این امر تشویق و ترغیب شدهاند. واژه توبه و مشتقات آن 92 بار و کلمه استغفار و مشتقات آن 45 مرتبه ذکر شده است و در آیات متعدد دیگری نیز بدون ذکر این واژه ها به این مسئله اشاره شده است. از آن جا که نظام حقوق کیفری اسلام همواره در پی گشودن راه هایی برای معاف شدن مجرمان از تحمل حدود است و یکی از مهم ترین اهداف مجازات های اسلامی اصلاح مجرمان است و میکوشد از اجرای مجازات مجرمان که بدون اجرای مجازات متنبه شده اند جلوگیری کند، توبه را به صورت یک تأسیسحقوقی در سقوط حدود الهی ایجاد کرده است. قرآن کریم به عفو مرتکبان اعمال منافی عفّت، در صورت توبه سفارش کرده است و می فَانْ تابا و اَصلَحا فَاعرِضُوا عنْهما....؛(نساء؛ 16 ) اگر آن دو مجرم توبه کنند و عمل صالح انجام دهند، از ...» فرماید فَمنْ تاب منْ بعد ظُلْمه و اَصلَح فانَّ » : و در سوره مائده بعد از ذکر مجازات دزدی می فرماید « آن ها درگذرید اللّه یتُوب علَیه انَّ اللّه غَفُور رحیم (مائده، 39 ) اما آن کسکه پساز ستم کردن توبه کند و عمل صالح انجام دهد، در برخی از .« خداوند توبه او را می پذیرد .و از این مجازات معاف می شود؛ زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است آیات قرآن توبه به عنوان سقوط مجازات به صراحت مطرح شده است به اتفاق دانشمندان علوم اسلامی، با رعایت شروط و ارکان آن، عامل سقوط مجازات اخروی و شمول غفران الهی خواهد بود، زیرا از نظر دینی کفاره گناه به حساب میآید و گناهان را محو میکند. فقهای اسلام با الهام از آیات و روایات صادره از معصومین آثار حقوقی آن را مورد بررسی قرار داده اند. بر همین اساس مقاله حاضر سعی دارد تا نقش توبه در حدود را از دیدگاه فقهای اسلام مورد بررسی قرار دهد.
