دین، زبان، فرهنگ، جغرافیا و سرزمین ، تاریخ و نژاد را مهم ترین عناصر هویّت ملّی می دانند. اگرچه هویّت فرهنگی از بطن هویت ملی سر بر می کشد و به ثمر می نشیند؛ امّا به دلیل اهمیت فوق العاده آن، هویّت ملی را گاه با استناد و رجوع بدان تعریف می کنند. هویّت فرهنگی، شناسه منش، رفتار، کردار و آیین زندگی یک ملّت است. ایران در طول تاریخ از فرهنگ غنی و قوی برخوردار بوده و در پرتو مواهب آن، آبرومند و سربلند زیسته است؛ امّا چون هویّت فرهنگی پدیده ای پویا و زایاست و همواره با تهدیدات جدّی نیز روبه روست، صیانت از آن، رسالت سنگین دولت، متولیان فرهنگی و هر ایرانی اصیل می باشد؛ به ویژه در عصر حاضر که هویّت ملّت ها در معرض آفات قرار گرفته و ماهیت واقعی انسان ها نیز تحت فشارهای روحی و روانی شدید، آسیب های جانگزا دیده و از همین رو، عصر حاضر را «عصر اضطراب » و فشار روانی را «بیماری تمدّن جدید» نامیده اند. در جستجوی سرچشمه های زلال هویّت فرهنگی، غزلیّات حافظ شیرازی از چنان اصالت و صفایی سرشار است که آن را در طول سده ها در اوج محبوبیّت نشانده و هم نشین دل وجان ایرانیان گردانده است. شناخت مؤلفه های هویّت فرهنگی و آموزه های ناب اخلاقی و آیین زندگی در غزلیّات حافظ بسیار گسترده است و در این مقاله پنج مؤلفه مورد بررسی قرار گرفته: 1) دین مداری 2) اعتدال 3) تقدیرگرایی 4) اغتنام فرصت 5) شادی. آموزه های دینی و قرآنی، مهم ترین مؤلفه و پرورنده و گسترنده کیمیاگری معنوی، یعنی فضایل اخلاقی است. اعتدال، او را به مدارا و تقدیرگرایی به امیدواری وا می دارد. او با اغتنام فرصت و اختیار عشق، پادزهر مرگ را می یابد و به زندگی معنا می بخشد و شادی و خوشدلی، یعنی آرامش پایدار قلبی را در خود برقرار ساخته و بدین ترتیب، به روشنی ضمیر و خودشکوفایی می رسد. مؤلفه های هویّت فرهنگی در غزلیّات حافظ شیرازی به دلیل ماهیت زبان هنری، یعنی شعر، می توانند در زمینه های آموزشی بیشترین تأثیر را به جا گذارند.
