چالش های دین در دنیای مدرن و دفاع به ویژه جامعه شناسان از کارکردها اجتماعی دین، موجب شد تا جامعه شناسی دین در حوزه ی پژوهش های دینی شکل گیرد و پژوهشگران این حوزه را بر آن دارد تاا راه کارهایی برای عملیاتی و اجرایی کردن دین ارائه نمایند و کارکردهای آن را در مناسابا و تعااملا اجتماعی نشان دهند. لذا، از این رهگذر برای دین ابعاد متعدّدی مطرح نموده و آن را به عناوان پدیاده ای چند بُعدی معرّفی کردند. نظریه ی گلاک و استارک از جمله مهم ترین نظریاه هاای مطارح در حاوزه ی ) مذکور می باشد. در این نظریه برای دین پنج بعد ذکر شده: 1( اعتقادی 2( مناسکی 3( تجربی 4( فکری 5 پیامدی .تجربه ی دینی از عناصر مشترک همه ی ادیان و یکی از ابعاد مهم دین و در حکم جاوهر آن مای باشد. در تجربه ی دینی بر احساس که منبع ژرف دین است تأکید می گردد. در حقیقت، بعد تجربای دیان شیوه ای برای احساس حضور خداوند در درون می باشد.گلاک و استارک بارای تجرباه ی دینای چهاار شاخص برشمردند: 1( شناخت 2( توجّه 3( ایمان 4( ترس؛ و بیشتر،کارکردهای اجتماعی آن هاا را ماورد توجه قرار دادند. حافظ شیرازی به عنوان شاعرِ مسلمانِ عارف، صاحب تجربه های دینی اسات . شاناخت حافظ شهودی و مبتنی بر شیوه ی عاشقانه است. عشق در تجربه ی حافظ پدیدآورنده ی پایدارترین نظاا اجتماعی استوار بر مناسبا و تعاملا انسانی می باشد و توجّه یاا نیاایش، بیاداری و تعااد در رفتاار اجتماعی را در پی دارد. ایمان تعیین کننده ی نحوه ی عمل و معنابخش زندگی است و عدالت محا وری و عمل گرایی، دو کارکرد عمده ی اجتماعی ایمان حافظ می باشند. ترس در تجربه دینی حافظ راهی ندارد و حافظ امید را به جای آن می نشاند؛ زیرا ترس مربوط به آینده می باشد، در حالی که حاافظ اهال انتناا فرصت و طالب زندگی در زمان حا است.
