1403/01/10
علی اکبر باقری خلیلی

علی اکبر باقری خلیلی

مرتبه علمی: استاد
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکدۀ ادبیّات و زبان‌های خارجی
نشانی:
تلفن: 01135302667

مشخصات پژوهش

عنوان
طرح واره حرکتی در منطق الطیر عطار
نوع پژوهش
مقاله چاپ شده
کلیدواژه‌ها
طرح واره حرکتی، منطق الطیر، مبدأ، مسیر، مقصد.
سال 1400
مجله مطالعات عرفاني
شناسه DOI
پژوهشگران علی اکبر باقری خلیلی ، عارفه طاهری

چکیده

زبان شناسان شناختی معتقدند ذهن با تکیه بر تجربه به مفهوم سازی استعاری پدیده ها می پردازد و استعاره مفهومی محصول دو حوزه ذهنی و عینی است. فرایند عینی سازی در استعاره مفهومی بر اساس انطباق یک به یک دو حوزه عینی (مبدأ) و ذهنی (مقصد) که «انگاشت یا انگاره» نامیده می شود، انجام می گیرد و به کمک طرحواره های تصویری بازتاب می یابد. طرحواره حرکتی از نوع استعاره ساختاری و دارای سه جهت: مبدأ، مسیر و مقصد است. منطق الطیر به دلیل ماهیّت رواییِ مبتنی بر سفر، قابلیّت فوق العاده ای برای تحلیل از دیدگاه طرحواره حرکتی دارد. پرسش این است که انگیزه ها و اهداف طرحواره حرکتی با تکیه بر مبدأ، مسیر و مقصد در منطق الطیر چیست؟ استعاره «سلوک، حرکت است»، استعاره بنیادین یا کلان استعاره عرفانی منطق الطیر است و هدف آن «بازگشت به اصل». با توجه به نتایج تحقیق، در این طرحواره: خود، مبدأ حرکت است؛ هفت وادی، مسیر حرکت است و درگاه سیمرغ / حق، مقصد حرکت. طرحواره مبدأ ماهیّت ارادی و انگیزشی دارد؛ حرکت در طرحواره مسیر، عینیّت می یابد و مقصد، نتیجه حرکت را نشان می دهد. عطار برای تبیینِ سفر بازگشت به اصل بیش از همه به توصیف «مسیرِ» می پردازد و هفت وادی را گذرگاه های اصلی آن می داند. مبدأ سفر در منطق الطیر، «خودِ سایه ای» است و مقصد آن «خودِ مینوی یا خویشتنِ خویش» که به سیمرغ حقیقت تعبیر می شود. رسیدن به مقصد برابر با بازگشت به اصل، کمال اوّلیه، وحدت و جاودانگی است.