کیفرشناسان معتقدند طبقهبندی زندانیان در صورتی که براساس نظریه بازپروری صورت گیرد، میتواند با کاهش خشونت، امنیت زندان را تامین و بهواسطه دسترسی زندانیان به برنامه های بازپرورانه، اصلاح و درمان را محقق و در نهایت مشکل تورم جمعیت کیفری را برطرف کند. ایالات متحده امریکا و کشورهای حوزه اسکاندیناوی از جمله کشورهایی هستند که با توسعه مدلهای مختلف زندان به ظرفیت طرحهای طبقهبندی و ارزیابی و اجرای درست آنها به منظور کنترل جرایم تمرکز کردهاند. به موازات اهمیت این مساله در مطالعات اخیر، پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی فرایند طبقهبندی زندانیان در نظام عدالت کیفری ایران با جهتگیری تطبیقی بپردازد. برای انجام این امر از دو روش تحقیق تحلیل اسناد و مدارک و مصاحبه عمیق (با زندانیان و کارکنان زندان ها) استفاده شد. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که به رغم تحولات موجود در آییننامه سازمان زندانها (مصوب 1400)، آزادی عمل قابل توجهی در چگونگی توزیع زندانیان وجود دارد و حتی رویههای موجود وضعیت بازطبقهبندی زندانیان را تعیین میکند. علاوه بر این، تورم جمعیت کیفری بر چگونگی طبقهبندی بزهکاران سایه انداخته و حتی موجب تغییر کارکرد زندانهای باز و نیمهباز شده است.
