عبدالعلی موحدی نیا

هیدروکربن های حلقوی آروماتیک از آلاینده های آلی خطرناک برای موجودات زنده در محیط های آبی می باشند. طی پروژه حاضر اثر هیدروکربن بنزوآلفاپایرن (BaP) بر ساختار آبشش، تغییرات سطوح هورمون های تیروئیدی (تیروکسین، تری یدوتیرونین و نسبت T3/T4) و کورتیزول پلاسما و فرآیند اسپرماتوژنز از طریق ارزیابی سطوح پلاسمایی هورمون تستوسترون در ماهی شانک زردباله (Acanthopagrus latus) بررسی شده است. بدین منظور و برای بررسی اثرات کوتاه مدت و بلندمدت بنزوآلفاپایرن، ماهیان به سه گروه شاهد، پایه و تیمار تقسیم شدند. به گروه تیمار بنزوآلفاپایرن محلول در روغن گیاهی (mg/kg50 بنزوآلفاپایرن به ازای وزن بدن ماهی در g/lμ2 روغن به ازای وزن بدن) به صورت درون صفاقی تزریق شد و به گروه شاهد g/lμ2 روغن گیاهی به ازای وزن بدن تزریق گردید. در گروه پایه هیچ گونه تزریقی صورت نگرفت. از هر گروه پس از 3 ساعت نمونه خون و گناد تهیه شد. برای بررسی اثرات دراز مدت، و رهایش آرام آلاینده، ایمپلنت mg/kg50 بنزوآلفاپایرن به ازای وزن بدن در g /lμ10 روغن گیاهی به ازای وزن بدن به صورت درون صفاقی انجام شد. برای ماهیان شاهد g /lμ10 روغن گیاهی به ازای وزن ایمپلنت گردید. پس از 72 ساعت از هر گروه نمونه گیری صورت گرفت. برای نمونه گیری پس از بی هوش کردن ماهی، نمونه خون و کمان آبششی تهیه شد. نتایج افزایش معنی دار سطوح کورتیزول پلاسما را در دو گروه شاهد و تیمار BaP نشان داد. درحالیکه سطوح پلاسمایی T4 هم در استرس کوتاه مدت و هم در بلند مدت مواجهه با BaP کاهش یافت. سطوح هورمون T3 و نسبت T3/T4 تنها پس از استرس مزمن کاهش معنی داری را نشان داد. بر اساس نتایج به ترتیب افزایش و کاهش معنی دار سطوح پلاسمایی کورتیزول و تستوسترون در استرس کوتاه مدت و بلند مدت مشاهده شد (05/0>P). ارزش گذاری تغییر بافت های آبششی، بیانگر آسیب سخت آبششی تحت تیمار BaP بود. BaP احتمالا با اثر مستقیم بر سنتز، ترشح، یدزدایی و دفع هورمون های تیروئیدی و یا از طریق فعال کردن رسپتور های آریل هیدروکربن و تغییر در الگوی بیان ژن هورمون های تیروئیدی سبب کاهش آنها در پلاسما شده است. به نظر می رسد افزایش کورتیزول به علت ایجاد اختلال توسط بنزوآلفاپایرن در مسیرهای بیوسنتز و آشفتگی در محور -هیپوتالاموس-هیپوفیز-اینتررنال باشد. کاهش سطح تستوسترون می تواند ناشی از فعال شدن رسپتورهای آری