مطالعه ی حاضر با هدف بررسی ساختار بافتی گناد و هورمونهای جنسی ماهیان شانک زردباله (Acanthopagrus latus) و کفشک راستگرد (Euryglossa orientalis) جمعآوری شده از خور موسی انجام شد. بدین منظور حدود 120 قطعه ماهی (10 قطعه/گونه/ایستگاه) از ایستگاههای پتروشیمی، جعفری، مجیدیه، غزاله و زنگی واقع در خور موسی و ایستگاه گناوه (ایستگاه شاهد) جمع آوری شد. جهت سنجش هورمونی، خونگیری از ساقه ی دمی ماهیان و جداسازی پلاسمای خون انجام شد. سپس ماهیان تشریح شده و نمونه هایی از بافت تخمدان آنها برداشته و در محلول فرمالین تثبیت و پس از طی مراحل پاساژ بافتی، مقاطع توسط رنگ آمیزی هماتوکسیلین-ائوزین رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرار گرفتند. فاکتورهای هیستومتری از قبیل قطر فولیکول، قطر اووسیت، میزان بافت همبندی و تنوع فولیکولی نیز محاسبه شد. میزان هورمونهای 17-بتااسترادیول و تستوسترون با استفاده از روش رادیوایمنواسی (RIA) و هورمونهای گنادوتروپینی GTHI و GTHII با استفاده از روش IRMA سنجیده شد. در تخمدان هر دو گونه ماهی در ایستگاههای مختلف عمده ی فولیکولها در مرحله ی پری ویتلوژن و شامل فولیکولهای کروماتین نوکلئولوس، پرینوکلئولوس و آلوئول قشری بود. در برخی ایستگاهها به ویژه ایستگاه پتروشیمی بافت همبند بینابینی افزایش یافته و فولیکولهای آترزی در میان سایر فولیکولها مشاهده شد. نتایج حاصل از اندازهگیری میزان هورمونهای گنادی 17-بتااسترادیول و تستوسترون نشان داد که غلظت این دو هورمون در ایستگاه پتروشیمی کمتر از ایستگاه شاهد و غلظت هورمونهای GTHI و GTHII بالاتر از ایستگاه شاهد بود. در کل، احتمالاً به دلیل آلودگی زیاد ایستگاه پتروشیمی به پسماندهای صنایع پتروشیمی و کارخانه ی کلرآلکالی مجاور، تخمدان ماهیان صید شده از این ایستگاه دچار تغییرات ساختاری شده بود.
