زمینه: اهمیت شناخت عوامل تأثیرگذار و راه‌کارهای جلوگیری از گسترش تقلب موجب شدت گرفتن موجی از تحقیقات علمی با تمرکز بر ادبیات مرتبط با ادراکات دانشجویان از هزینه‌ها و منافع تقلب شده است. در پژوهش حاضر علاوه بر مطالعه میزان شیوع سه بعد تقلب در امتحانات، تقلب در نگارش مطالب علمی، تقلب در تکالیف کلاسی، با استفاده از نظریۀ انتخاب عقلانی عوامل تأثیرگذار مرتبط با تصمیمات عقلانی دانشجویان برای مشارکت در تقلب بررسی می‌شود. روش کار: جمعیت تحقیق حاضر دانشجویان دختر و پسر دانشگاه ارومیه بوده است، که به‌روش پیمایشی و شیوۀ نمونه‌گیری طبقه‌بندی ساده، با استفاده از پرسشنامه‌های خود- اجرا در میان نمونه آماری 408 نفری از دانشجویان هشت دانشکده این دانشگاه به اجرا درآمده است. ابزار پژوهش نیز پرسشنامه محقق‌ساخته سنجش میزان و متغیرهای انتخاب عقلانی موثر بر مشارکت در تقلب می‌باشد. یافته‌ها: یافته‌های توصیفی پژوهش نشان می‌دهد میزان انواع سه‌گانۀ تقلب و متغیر کلی تقلب در میان دانشجویان در حد پایین می‌باشد. علاوه بر آن، تقلب در جلسات امتحانی رایج‌ترین نوع تقلب در میان آنان بوده است. نتایج استنباطی نیز حکایت از آن دارند که در حالی‌که از میان متغیرهای انتخاب عقلانی دو متغیر میزان منافع تقلب و فرصت‌های انحرافی، با تقلب رابطه‌ای مستقیم و معنادار دارند، میان متغیر باورهای اخلاقی دانشجویان با میزان وقوع تقلب رابطه‌ای معکوس و معنی‌دار وجود دارد. نتیجه‌گیری: افزایش منافع حاصل از تقلب و نبود مواضع پیش‌گیرانه موجب گسترش تقلب در میان دانشگاهیان شده است. با این حال، به‌نظر می‌رسد گسترش و تقویت اخلاقیات علمی منسجم در سطح دانشگاه علاوه بر کاهش انگیزش‌های فردی و تقویت باورهای اخلاقی در سطح خرد، می‌تواند موجب تقویت سیاست‌گذاری‌های کلان و ساختاری دانشگاهی برای جلوگیری از گسترش تقلب شود
