شهرام احمدی

از قرن ششم و به موازات تغییر در سیاق سخن سرایی و حضور اصطلاحات دانش های گوناگون در شعر، برخی شاعران اساس تصویرآفرینی شعر خود را برعناصر علوم و فنون نهاده اند. انوری در زمره ی شاعرانی ا ست که شالوده ی تصویرهای شعری اش را بر اصطلاحات دانش های مختلف قرار داده است .این جستار که به شیوه ی تحلیلی-توصیفی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای نوشته شده، ضمن بررسی اصطلاحات سه دانش نجوم (و نه احکام نجومی)، موسیقی و طب در دیوان انوری می کوشد تا به این پرسش ها پاسخ دهد: 1ـفراوانی اصطلاحات هر یک از دانش ها به ترتیب کدام است؟ 2ـ میان اصطلاحات علمی و دیگر واژه های بیت در محور همنشینی و از منظر بلاغی چه ارتباطی وجود دارد؟ 3ـ انوری با چه شگردهایی اصطلاحات مربوط به هریک از سه دانش مزبور را در تصویرهایش بازتابانده است؟ نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که بیشتر تصویرسازی های انوری با بهره گیری از عناصر علم هیئت بوده است و سپس اصطلاحات دانش موسیقی و در آخر اصطلاحات طبّی. با تجزیه ی تصویرهای دانش بنیانِ شعر انوری، ارتباط معناداری در محور هم نشینی و شبکه ی درهم تنیده ای از تلفیق واژه ها و اصطلاحات سه دانش نجوم، موسیقی و طب با شگردهای بیانی و بدیعی مشاهده می شود.