شهرام احمدی

رمانتیسم نه فقط یک مکتب ادبی بلکه جنبش و نهضتی جهانی است که زمینه­ های گوناگونی همچون: ادبیّات، فلسفه، علوم اجتماعی و سیاسی، معماری، موسیقی، نقاشی، سینما و جز آن را در برمی­ گیرد. این مکتب از لحاظ تاریخی در اروپای قرن نوزدهم اوج گرفت، امّا به تدریج سراسر اروپا را در نوردید و حتی کشورهای غیر اروپایی را تحت­ تأثیر خود قرار داد. از جمله­ ی این کشورها ایران بود؛ نخستین مؤلّفه­ های این مکتب در شعر دوران مشروطه ظهور ­یافت. از آن زمان به بعد بر اثر آشنایی ادبا با زبان فرانسه، بسیاری از آثار رمانتیک­ به فارسی ترجمه شد؛ لذا داستان­ نویسان و شاعران تحت­ تأثیر این مکتب قرار گرفتند. اصطلاح رمانتیسم از جهتی به آثار عامیانه، مردمی و عامّه ­پسند اطلاق می­ شود. رمان بامداد خمار نوشته ی فتّانه حاج سیّدجوادی یکی از پرفروش ترین رمان های رمانتیک معاصر کشور است که نخستین ­بار در سال 1374 منتشر و در طول سال­های بعد بارها تجدید چاپ شد. این مطالعه که به شیوه­ی کتابخانه ­ای است ضمن تعریف مختصری از مکتب رمانتیسم و معرفی اصول آن، به بررسی مؤلّفه­ های این مکتب در رمان بامداد خمار می ­پردازد. مهم­ترین اصول مکتب رمانتیسم که در رمان بامداد خمار وجود دارد: عشق، همدلی و یگانگی با طبیعت، هیجان و احساسات، تکیه بر تخیّل، نوستالژی، علاقه به دین، غلبه ­ی جهان ذهنی بر جهان واقعی و فردگرایی است.