شهرام احمدی

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی به مدد استعداد فطری و به یمن تحصیل در نظامیه ی بغداد و تسلّط بر زبان عربی و معارف اسلامی و نیز مأنوس بودن با قرآن کریم، احادیث نبوی و سخنان بزرگانی چون امیرالمؤمنین آثاری از خود برجای گذاشت که استقبال عام و خاص را در گستره ی تاریخ به همراه داشته است. سعدی در بوستان که همان آرمان شهر و بایدستان اوست، جامعه ای را ترسیم می کند که بشر در طول تاریخ، آرزوی تحقّق آن را داشته و عزم و همّت انبیاء، اولیا و مصلحان نیز بر آن بوده است. اگرچه به ضرس قاطع نمی توان گفت که سعدی هنگام سرایش بوستان، خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین را در برابر دیدگان خود داشته است اما نمی توان به تأثیرپذیری تنگاتنگ و پرشمار او از سخنان امیرکلام، علی (ع)، اذعان و اعتراف نکرد. گاه این تأثیرپذیری چنان آشکار است که گویی سعدی درصدد ترجمه ی و منظوم نهج البلاغه برآمده است. این پژوهش به شیوه ی توصیفی- تحلیلی و بااستفاده از منابع کتابخانه ای شواهدی در حدّ و حوصله ی مقاله را برای اثبات تأثر سعدی از کلام امیرالمؤمنین گرد آورده است و به این نتیجه رسیده است که اگر استقصاء بلیغ و احصای تام صورت پذیرد، مشخّص می گردد که سخنان نغز و پرمغز مولا به طرز عجیبی از سعدی دلبری نموده و سعدی در تمامی باب ها و ابیات بوستان تحت تأثیر سخنان امام و درحال اقتباس از کلامش می باشد.