شهرام احمدی

قرآن کریم و معارف عمیق و عظیمش از آغاز طلوع اسلام در ایران ذهن و ضمیر این قوم مشتاق را تسخیر نمود و هر کس از هر صنف و گروهی چه تیمّناً و تبرّکاً و چه به قصد بهره مندی از سفره ی گسترده ی این کتاب آسمانی به سویش شتافتند و در لسان و قلم بدان توسّل جستند. ادیبان و سخنوران بینش از سایرین در این عرصه کوشیدند و پیدا و پنهان عبارت ها و اشارت های قرآنی را زینت سخن خویش قرار دادند و بر غنا و استحکام کلام خود افزودند. تاثیر قرآن کریم بر ادبیات فارسی از جهات مختلف چون؛ اثرپذیری واژگانی، اثرپذیری تلمیحی، اثرپذیری گزارشی، اثرپذیری تضمینی، اثرپذیری گزاره ای و اثرپذیری چند سویه قابل بررسی است. سعدی از سرآمدان ادب فارسی است که آثار منثور و منظومش تجلی گاه ارادت او به آیات قرآن کریم می باشد. علاوه بر گلستان و بوستان و نیز قصاید، قطعات و... غزلیات شیخ نیز جلوه گاه کریمه های زیبا و دلربای خداوند است. غزلیات قدیم و جدید او در بادی امر به نظر می رسد با توجه به محتوا و مضمونشان از آیات قرآن کریم تأثیر چندانی نپذیرفته باشند. اما در نگاه سعدی هیچ معشوقی شایسته تر از خداوند و هیچ کلامی بهتر از سخن حضرت دوست نیست. لذا از میان انواع اثرپذیری، اثرپذیری واژگانی بیش از سایرین مرد استقبال و توجه شیخ قرار گرفته است. به طوری که وام گیری و ترجمه که از اقسام اثرپذیری واژگانی می باشند مجموعاً بیش از 42 درصد را به خود اختصاص داده است و کم ترین اثرپذیری مربوط به اثرپذیری گزاره ای است.