اختلالات طیف اوتیسم (ASD ها) با تغییرات اجتماعی، رفتارهای تکراری و اضطراب مشخص می شود. قرار گرفتن در معرض ولپروئیک اسید (VPA) باعث ایجاد رفتار های شبه اوتیسم در موش های صحرایی می شود که شبیه علائم اوتیسم در انسان است. استراتژی جدید درمانی در برابر اوتیسم به علت محدودیت اثربخشی درمان ضروری است. بر اساس مزایای سیستم های دارو رسانی نوین مانند نانو فیتوزوم بر قابلیت های زیستی ترکیبات گیاهی، مزایای آن ها روی استرس اکسیداتیو و التهاب عصبی در مخچه افراد اوتیسمی ارزیابی شده است . برای روشن شدن این موضوع، شرایط شبه اتیسم نوزادان توسط والپروئیک اسید (VPA 500 mg / kg) در نوزادان نر موش صحرایی القاء شدند و روزانه در روزهای 21 تا 51 روز پس از زایمان تحت درمان با عصاره سماق (SE) و نانوفیتوزوم سماق (SNP) قرار گرفتند. در پایان مطالعه، رفتارهای شبه اوتیسمی ، تغییرات نشانگرهای استرس اکسیداتیو، بیان فاکتورهای آپپتوزی و التهابی (اینترلوکین 6 (IL-6) و فاکتور تومور نکروزی الفا (TNF-α) ) و تعداد سلول پورکنژ در مخچه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که SE و SNP ، رفتار های خود مراقبتی ، پراکسیداسیون لیپیدی، بیان IL-6 و TNF-α و تراکم سلول های پورکنژ را کاهش می دهد و افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و سطح گلوتاتیون در مخچه و قشر را افزایش می دهد همچنین فاکتورهای آپپتوزی را تعدیل می کند. بنابراین، نانوفیتوم سماق یک استراتژی بالقوه برای بهبود اختلالات مخچه ای در مدل VPAاوتیسمی است. این مکانیسم ممکن است تا حدی ناشی از کاهش استرس اکسیداتیو، التهاب و آپوپتوز باشد.