اکبر حاجی زاده مقدم

قرار گرفتن در معرض تتراکلریدکربن (CCl4) از طریق آب، هوا و خاک، می‌‌تواند آسیب قابل توجهی به کبد، کلیه، مغز‌‌ و سایر اندام‌‌های حیاتی بدن وارد کند. آلفاپینن یک مونوترپن دو حلقه‌‌ای است که به دلیل خواص آنتی‌‌اکسیدانی و ضدالتهابی آن شناخته شده ‌‌است. اما به دلیل فراهمی زیستی ضعیف آلفاپینن، می‌‌توان از فناوری نانوفیتوزوم به عنوان یک رویکرد درمانی امیدوارکننده برای افزایش جذب، فراهم زیستی و افزایش کارایی آن استفاده کرد. این مطالعه با هدف ارزیابی اثرات محافظتی نانوفیتوزوم آلفاپینن (APNP) در برابر سمیت کبد، کلیه و مغز ناشی از CCl4در موش‌های صحرایی نر انجام شد. ابتدا نانوفیتوزوم آلفاپینن به روش حلال_تبخیر ساخته شد. سپس آنالیز SEM، DLS، FT-IR انجام گردیده و خواص آنتی اکسیدانی نانوفیتوزوم توسط DPPH سنجیده شد. در این مطالعه 35 موش صحرایی نر به طور تصادفی به 5 گروه کنترل، نانوفیتوزوم آلفاپینن با دوز 50 میلی گرم بر کیلوگرم، CCl4 با دوز 1 میلی گرم بر کیلوگرم مخلوط با روغن زیتون به نسبت 1 و گروه‌های تیمار با آلفاپینن (CCl4+AP) و درمان با نانوفیتوزوم آلفاپینن (CCl4+APNP)، هر دو با دوز 50 میلی گرم بر کیلوگرم تقسیم شدند. مدت‌زمان تیمار 14 روز به طول انجامید. در نهایت سطح آنزیم‌های کبدی سرم مانند آلانین آمینوترنسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترنسفراز (AST) و آلکالین فسفاتاز (ALP)، فعالیت آنزیم‌‌های کاتالاز (CAT) و سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، سطح گلوتاتیون (GSH) و مالون دی آلدئید (MDA) در بافت‌‌های کبد، کلیه و مغز اندازه‌‌گیری شدند. همچنین مقاطع بافتی کبد و کلیه تهیه شد و بررسی‌‌های هیستوپاتولوژیک انجام گرفت. تجزیه و تحلیل نتایج SEM نشان داد، با جدا شدن مولکول‌‌های نانوفیتوزوم آلفاپینن از یکدیگر، عبور آن را از غشاهای بیولوژیکی آسان‌‌تر می‌‌کند. مطابق نتایج FT-IR، نانوفیتوزوم آلفاپینن به درستی سنتز شده است. طبق نتایج DLS، اندازه نانو ذرات در محدوده 200 نانومتر نشان داده است. همچنین، نتایج DPPHنشان داد، خاصیت آنتی‌‌اکسیدانی نانوفیتوزوم آلفاپینن نسبت به آلفاپینن تا حدود 2 برابر افزایش یافته است. نتایج مطالعات ما نشان داد که تیمار با نانوفیتوزوم آلفاپینن سبب کاهش ALT (01/0 p)، AST (001/0 p)، ALP (01/0 p) در سرم، افزایش CAT (05/0 p)، SOD (01/0 p) و GSH (001/0 p) و کاهش MDA (001/0 p) در مقایسه با گروه CCl4 در بافت‌‌های کبد، کلیه و مغز شد. همچنین، تیمار با نانوفیتوزوم آلفاپینن توانست تغییرات و آسیب‌‌های هیستوپاتالوژیک بافت کبد و کلیه را بهبود ببخشد. نتایج پژوهش ما نشان داد که نانوفیتوزوم آلفاپینن، احتمالاً از طریق افزایش خواص آنتی‌‌اکسیدانی آلفاپینن به طور مؤثرتری از آسیب استرس اکسیداتیو در بافت کبد، کلیه و مغز جلوگیری کرده است. در نتیجه پتانسیل محافظتی خود را با تنظیم مارکرهای بیوشیمیایی و بهبود تعادل ردوکس در سمیت ناشی از CCl4القا می‌کند.