اکبر حاجی زاده مقدم

اختلال طیف اوتیسم (ASD) نوعی اختلال عصبی پیش‌رونده‌ی چندعاملی با 3 فنوتیپ رفتاری اصلی اختلال در تعاملات اجتماعی، رفتارهای کلیشه‌ای و اضطراب است. شواهد حاکی از آن است که عدم تعادل ردوکس می‌تواند یکی از عوامل ابتلا به این بیماری باشد. از این رو، استفاده از ترکیبات آنتی‌اکسیدان طبیعی می‌تواند روشی مناسب جهت پیشگیری و یا بهبود بیماری‌های عصبی تلقی شود. محققین دریافتند که میخک سرشار از خواص آنتی‌اکسیدانی است که می‌توان از آن برای افزایش ظرفیت دفاع آنتی‌اکسیدانی بهره برد. همچنین بر طبق مطالعات بیان شده است که تکنولوژی‌های نوینی مانند تابش غیر مستقیم پلاسمای اتمسفری سرد (CAP) می‌توانند در بهبود شرایط بیماران مبتلا به اختلالات عصبی نقش مهمی ایفا کنند. درنتیجه، این مطالعه با هدف بررسی اثرات محافظت نورونی عصاره‌ی میخک فعال‌شده با پلاسمای اتمسفری سرد بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، اختلالات نوروترنسمیتری و ناهنجاری‌های رفتاری در خون و مغز مدل حیوانی اوتیسم انجام شد. در این پژوهش تعداد 40 سر نوزاد موش نر به طور تصادفی به 5 گروه شامل کنترل، VPA با دوز mg/kg 500، کنترل تیمارشده با عصاره‌ی آبی میخک فعال‌شده با پلاسما (AECC) با دوز mg/kg 15، و 2 گروه تیمار عصاره‌ی آبی میخک (AEC)+VPA و VPA+AECC تقسیم شدند. مدت‌زمان تیمار 21 روز به طول انجامید. در نهایت تست‌های DPPH، OES، SEM، آزمون‌های زمینه باز (OFT)، گرومینگ، تعاملات اجتماعی (SI) و شناسایی شیء جدید (NORT) انجام شدند. همچنین، بیومارکرهای زیستی؛ مانند کورتیزول و کلسترول در پلاسمای خون، کاتالاز (CAT)، سوپر اکسید دیسموتاز (SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز (GPx)، گلوتاتیون -S- ترانسفراز (GST)، گلوتاتیون (GSH)، مالون دی آلدهید (MDA)، نیتریک اکساید (NO)، استیل‌کولین استراز (AchE) و دوپامین (DA) در بافت‌های کورتکس، هیپوکمپ، استریاتوم و مخچه اندازه-گیری شد. گونه‌های فعالی مانند OH، N2 و O اتمی از مهم‌ترین گونه‌های تخریب غشایی هستند. تجزیه و تحلیل نتایج SEM و OES که بیان کننده‌ی افزایش خواص آنتی‌اکسیدانی افزایش‌یافته در تست DPPH در اثر تغییرساختار غشای سلولی است را تأیید می‌کند. نتایج رفتاری نشان دادند که تیمار با AECC توانست مدت‌زمان و تعداد دفعات ورود به مرکز (٠01/٠>p) و نیز فعالیت کنجکاوی (٠01/٠>p) را در OFT، مدت‌زمان تعامل با موش غریبه در آزمون SI (٠5/٠>p) و مدت‌زمان تعامل با شیء جدید در آزمون NORT (٠01/٠>p) را افزایش و رفتار گرومینگ را کاهش (٠01/٠>p) دهد. همچنین نتایج ما نشان داد که تیمار با AECC در مقایسه با گروه بیمار توانست در ممانعت از کاهش فعالیت آنتی‌اکسیدانی CAT (٠5/٠>p)، SOD (٠1/٠>p)، GST (٠1/٠>p)، GPx (٠5/٠>p)، GSH (٠5/٠>p) و DA (٠5/٠>p) و ممانعت از افزایش MDA (٠1/٠>p)، AchE (٠5/٠>p) و NO (٠1/٠>p) عملکرد خوبی از خود نشان داد. همچنین AECC موجب کاهش سطوح کلسترول (٠01/٠>p) و کورتیزول (٠1/٠>p) پلاسمای خون در مقایسه با گروه VPA گشت. نتایج مطالعه‌ی ما نشان می‌دهد که اعمال مستقیم CAP بر میخک، احتمالاً از طریق افزایش خواص آنتی-اکسیدانی آن به طور مؤثری از آسیب استرس اکسیداتیو در مغز جلوگیری کرده، درنتیجه ممکن است پتانسیل محافظت عصبی خود را با کاهش اضطراب و بهبود تعادل ردوکس در موش‌های مدل اوتیسم VPA القا کند.