حق گرایی و اطاعت پذیری مهم ترین شاخصه ذاتی عقل است. این عقل حقیقت نما و حق پیما می تواند با تفکیک حق و باطل، مسیر را برای بندگی و رسیدن انسان به قرب الی الله فراهم نماید. گرچه همه انسان ها در بهره مندی از این موهبت و حجت الهی یکسانند ولی تنها عده ای مصداق «خلیفه الهی» گشته و به مقام والای انسانی دست می یابند. با تأمّل و تعمّق در سخنان امام علی(ع) به عنوان «انسان کامل» می توان دریافت که عوامل فردی و اجتماعی می تواند در عملیات معرفتی عقل اختلال ایجاد کرده و این منبع شناخت را تحت تأثیر قرار دهد.
